ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي رﺷﺪ، ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت اﺳﯿﺪ ﭼﺮب دو وارﯾﺘﻪ ﮔﯿﺎه ﻓﺮاﺳﻮدﻣﻨﺪ ﭼﯿﺎ (.Salvia hispanica L) در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﺷﺖ

Evaluation of Growth, Yield Characteristics and Oil Components of Two Chia (Salvia hispanica L.) Varieties in Different Planting Dates

مقدمه: چيا (Salvia hispanica) گياهي علفي و يك‌ساله از خانواده نعناعيان است. دانه‌هاي چيا منبع غني اسيدهاي چرب امگا 3 (α_ لينولنيك اسيد)، پروتئين، فيبرهاي محلول و نامحلول، ويتامين‌ها، مواد معدني و آنتي‌اكسيدان‌هاي طبيعي مي‌باشند. هدف: تعيين الگوي رشد و نمو و عملكرد بذر و كيفيت روغن دانه دو واريته چيا تحت تأثير زمان‌هاي مختلف كشت. روش بررسي: به منظور بررسي امكان توليد چيا در ايران، آزمايشي مزرعه‌اي در مركز تحقيقات صفي‌آباد دزفول به ‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار انجام شد. عوامل آزمايش شامل دو واريته سياه و سفيد چيا و چهار زمان مختلف كشت (از نيمه آبان تا نيمه دي ماه) بودند. نتايج: صفات رويشي و زايشي هر دو واريته چيا به طور معني‌داري تحت تأثير زمانهاي كشت قرار گرفتند. بهترين عملكرد دانه هر دو واريته چيا در زمان كشت اول (15 آبان ماه) به دست آمد. واريته سياه عملكرد بهتري به لحاظ توليد دانه (68/76 گرم در مترمربع) و درصد روغن (36/6 درصد) نسبت به واريته سفيد داشت. آلفالينولنيك اسيد در هر دو واريته سياه و سفيد چيا به ترتيب در حدود 54 و 61 درصد بود. نتيجه‌گيري: هر دو واريته چيا در شرايط اقليمي دزفول سازگاري مناسبي نشان دادند و با كشت در آبانماه با دريافت روزهاي كوتاه كافي، بذر توليد نمودند. از آنجايي كه درصد و كيفيت مطلوب روغن در هر دو واريته چيا مشاهده شد، با بهينه‌سازي ساير عوامل توليد مي‌توان به عملكرد اقتصادي مطلوب دست يافت.

Background: Chia (Salvia hispanica L.) is an herbaceous annual plant of the Lamiaceae family. Chia seeds are rich source of omega-3 fatty acids (a-linoleic acid), proteins, soluble and insoluble fibers, vitamins, minerals and natural antioxidants. Objective: Study of growth, development, yield and oil quality of white and black Chia seeds in different planting dates. Methods: In order to study the possibility of Chia production in Iran, a factorial field trial was carried out based on a completely randomized block design with four replications, at Safiabad Agriculture Research Center (Dezful). Treatments included two different varieties of Chia (black and white) and six planting dates. Results: Planting date altered vegetative and reproductive characteristics of both Chia varieties. The best yield from both Chia varieties was observed in plants grown from the first planting date (October). Black Chia showed better yield in terms of seed production (76.68 g/m2) and oil content (36.6%) compared to the white variety. α-linolenic acid was the major component of both black (54.0%) and white Chia (61.0%). Conclusion: Both varieties of Chia showed suitable adaptation in the climate of Dezful. By planting on October, Chia plants could receive enough short days and produce seeds. Suitable oil yield and quality was obtained for both Chia varieties. By optimizing of other parameters, economic seed yield will be achievable.