وضعيت سلامت مرتع در اكوسيستم‌هاي تحت چراي دام‌هاي اهلي و علفخواران وحشي (مطالعه موردي: مراتع استپي پارك ملي قميشلو - اصفهان)

مراتع با درجات مختلف سلامت مرتع توانايي متفاوتي براي توليد علوفه، حفظ شرايط هيدرولوژيكي، حفاظت خاك و فراهم كردن نيازهاي حيوانات اهلي و وحشي دارند. اين مطالعه با هدف تفسير شاخص هاي مدل سلامت مرتع و تعيين ويژگي هاي ساختاري و عملكردي در مراتع استپي حفاظت شده قميشلو اصفهان در سه منطقه تحت چراي دام وحشي (منطقه مرجع)، منطقه تحت چراي دام اهلي و وحشي و منطقه تحت چراي دام اهلي كه به نسبه داراي شرايط اكولوژيكي مشابه بود انجام شد. به دليل كيفي بودن پارامترهاي موجود در روش سلامت مرتع، يكسري پارامترهاي كمّي نيز شامل وزن مخصوص ظاهري خاك، ميزان ماده آلي و پوشش حفاظتي خاك، پوشش تاجي و شاخص پايداري خاك با هدف بهبود فرآيند ارزيابي سلامت مرتع جمع آوري شد. براي تعيين سه ويژگي سلامت اكوسيستم هاي مرتعي (پايداري خاك و رويشگاه، عملكرد هيدرولوژيك و سلامت موجودات زنده) از هفده شاخص اكولوژيك استفاده شد. هر يك از شاخص ها در طبقات حاد، عدم مشاهده و يا ناچيز بر اساس انحراف از منطقه مرجع اكولوژيك امتيازدهي شد. نتايج نشان داد كه با افزايش چراي دام شاخص ها و ويژگي هاي سلامت مرتع تغيير كرده به طوري كه منطقه تحت چراي دام اهلي و وحشي در مقايسه با سايت مرجع در طبقه متعادل (در معرض خطر) قرار گرفت. در منطقه تحت چراي دام اهلي هر سه ويژگي اكوسيستم مرتع در مقايسه با منطقه مرجع (چراي دام وحشي) از لحاظ سلامتي در طبقه حاد و نسبتاً حاد قرار گرفتند. نتايج روش رج بندي سنجش چندبعدي غيرمتريك و آزمون من ويتني نشان داد كه مهم ترين شاخص هاي موثر در بررسي سلامت مرتع در منطقه مورد مطالعه، هدررفت سطحي خاك، خاك لخت، گروه هاي ساختاري عملكردي، تركيب جوامع گياهي و پايداري خاك سطحي نسبت به فرسايش مي باشد. مطابق نتايج، شاخص هاي بيان شده و سه ويژگي سلامت مرتع تفاوت معني داري با سايت مرجع نشان دادند (0/01 = α). بنابراين استفاده از اين پنج شاخص براي ارزيابي سلامت مراتع منطقه مورد مطالعه پيشنهاد مي گردد.