تعيين يك مدل تجربي براي آبشويي خاك‌هاي شور اراضي زراعي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ميانه

Appropriate empirical model for salt leaching of saline soils at Islamic Azad University, Miyaneh Branch cultivated lands

در مديريت پايدار منابع طبيعي،اصلاح خاك­ هاي شور از اهميت ويژه ­اي برخوردار است، چرا كه وجود بيش از حد نمك ­هاي محلول در ناحيه ريشه مي­ تواند باعث كاهش جذب آب توسط گياه به دليل كاهش پتانسيل اسمزي محلول خاك شود. راهبرد لازم در مواجهه با اين مسأله، آبشويي نمك­ هاي انباشته شده از چنين خاكي است. مهمترين مسأله در برنامه ­هاي آبشويي، برآورد صحيح مقدار آب مورد نياز براي اصلاح خاك ­هاي شور است. هدف از اين پژوهش، ارايه مدلي تجربي براي تعيين مقدار آب آبشويي مورد نياز و مقايسه نتايج با برخي مدل­ هاي تجربي موجود بود. بدين منظور، منطقه­ اي به مساحت 30 هكتار در بخشي از اراضي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ميانه با كلاس شوري و سديمي S4A1 انتخاب شد. آزمون­ هاي صحرايي به روش غرقاب متناوب با استفاده از استوانه­ هاي دوگانه و با آرايش مربعي، با يك تيمار و سه تكرار اجرا گرديد. در حين آبشويي، از هيچگونه ماده اصلاحي استفاده نشد و تنها با كاربرد 100 سانتي­متر آب آبشويي در چهار تناوب 25 سانتي­متري اجرا شد. نمونه ­هاي خاك پيش، حين و پس از كاربرد هر تناوب آبياري از اعماق 25-0، 50-25، 75-50، 100-75، 125-100 و 150-125 سانتي­متري برداشت و تجزيه­ هاي فيزيكي و شيميايي مورد نياز روي آنها انجام شد. آب مورد نياز از رودخانه قزل­ اوزن تأمين شد. چهار مدل به داده­ هاي رياضي برازش و از ميان مدل­ هاي مورد بررسي، مدل لگاريتمي به عنوان مدل برتر انتخاب شد. با استفاده از اين مدل در اراضي زراعي شور دانشگاه آزاد اسلامي واحد ميانه، به ازاي يك واحد حجم منفذي، نزديك 70% و به ازاي دو واحد حجم منفذي حدود 79% از نمك­ هاي اين خاك­ ها شسته شدند. بنابراين آبشويي نمك ­هاي محلول از نيمرخ خاك­هاي شور اين سري خاك مجتمع با روش غرقاب متناوب در كاهش نمك­هاي محلول به­ ويژه در لايه­ هاي سطحي نيمرخ خاك به دليل تغييرات متناوب ميزان رطوبت خاك مؤثر بوده است.

In natural resources sustainable management, reclamation of saline soils meets high impact, because excess of soluble salts in root zone can reduce plant water uptake due to osmotic potential decrement of soil solution.The necessary strategy would be leaching of accumulated salts from these soils to overcome this challenge. The most important issue is in leaching practices is assessment of water quantity required for saline soils reclamation. This current study objective was to introduce an empirical model to measure of leaching water and its comparison with some experimental available models. An area of 30 ha with S4A1 salinity/sodicity class in Miyaneh, East Azerbayjan, Iran was selected for this study. The field experiment was conducted in intermittent ponding method by double rings with square arrangement in three replications. Inleaching process no amendment was used and only 100 cm water leaching was applied in 25 cm intervals.Soil samples were taken from 0-25, 25-50, 50-75, 75-100, 100-125, 125-150 cm of soil depths before, during and after each water rotation and required physical and chemical analyses were performed. The leaching water was supplied from Qizel-Ouzan river. Four mathematical models were fitted to our collected data and logarithmic model was selected as the best model. Using this model in Saline Soils of Islamic Azad University, Miyaneh Branchlands, for one unit porevolume, almost 70 and for two unit pore volume about 79% of salts of these soilswere leached. Thus, leaching of soluble salts from the profile of saline soils of Mojtame series soilusing alternating flooding method was effective in reduction of soluble salts, especially in superficial layers of soil profilesdue to intermittent changes of soil moisture.