تصوير چندوجهي غرب در نخستين سفرنامه هاي ايرانيان

Over-determined image of the West in first Iranian travelogues

پژوهش حاضر كه با هدف فهم عناصر تصوير غرب در نخستين سفرنامه هاي ايراني نوشته شده است، بر آن است كه تصوير غرب را با منطقي روياگون و داراي تعين چندوجهي درك كند. لويي آلتوسر، تعين چندوجهي، كه مفهومي در روانكاوي فرويدي است را براي تبيين ساخت پيچيده، غيرخطي و غيرذاتي رخدادهاي تاريخي بكار گرفت. اين مفهوم نشان مي دهد كه ساخت پديده هاي تاريخي از انباشت تاريخ هاي گاها متفاوت و متضاد در لحظه اي معين شكل گرفته است. ازاين رو، با كمك اين مفهوم تلاش كرده ايم نشان دهيم كه غرب در نخستين سفرنامه هاي ايرانيان چگونه به تصوير كشيده شده و چه نسبتي با تصوير غرب در داستان هاي تمثيلي برقرار كرده است. تصوير غرب، همچون تجلي ماديت و تاريكي، و شرق، همچون جايگاه نور و معنويت، در ادبيات عرفاني ساخته مي شود و با جايگشتش به نخستين سفرنامه هاي ايرانيان درباره غرب، تركيب بندي جديدي پديد مي آورد. در اين مقاله با به كارگيري روش مطالعه تاريخي و اسنادي نشان داده ايم كه تصوير غرب چگونه به طور هم زمان، دوگانه جان والا تن لذت جو را در يك تصوير يگانه حفظ، و سياست هاي ميل ورزي خاص خود را توليد و توزيع مي كند.

Our concern is with the image of the west in the first Iranian travelogues. How Elements which shape the west image in these travelogues are assembled? Where is their origin? How they interact with each other and were narrated? The contemporary image of the west is an over-determined and dreamlike image-narration. By relying on concepts such as over determination, different histories, elements, and moments, we try to suggest an interpretation about the structure of west narration in primary Iranian travelogues. Our research suggests the idea of the west, in mystical and Sufi doctrine, represents a sequence of association: material-body-darkness-descend-temptation-guilt-accident. The idea of the east associates the opposite side of sequence: sprit-gust-light-ascend-certainty-virtue-essence. These sequences of associations are preconditions of visibility which the first travelogues experience the geopolitical west. Our research about the origins of the narrative structure of travelogues about the west suggests that synthesis of the colonial and the mystical thoughts create a special narration about the east-west relation. East is the ascending arc and west is the descending arc. This image of east-west relation is one of the main assumptions of orientalism.