بررسي تركيب شيميايي و فعاليت حشره‌كشي اسانس پونه كوهي (.Mentha longifolia L) بر شته جاليز (Aphis gossypii Glover)

Study on the chemical composition and insecticidal activity of the wild mint (Mentha longifolia L.) essential oil against the melon aphid (Aphis gossypii Glover)

شته جاليز،Aphis gossypiiGlover يك گونه پلي­ فاژ و همه­ جازي است كه به­ صورت گسترده در مناطق معتدل و گرمسير دنيا انتشار دارد. در حال حاضر براي مبارزه با اين آفت از سموم شيميايي پرخطر كه داراي اثرات زيست­ محيطي هستند و روي موجودات غير­هدف هم تاثير مي­ گذارند، استفاده مي­ شود. بنابراين براي مقابله با اين وضعيت بايد به فكر راهكارها و جايگزيني مناسب و ايمن براي مبارزه با اين آفت باشيم. در اين تحقيق تركيب شيميايي و سميت تنفسي اسانس­ گياه پونه كوهي، .Mentha longifolia L روي مراحل پورگي و بالغ شته جاليز مورد بررسي قرار گرفت. اسانس گياه به روش تقطير با آب مقطر و با اسانس­ گير شيشه­ اي (كلونجر) طي مدت زمان 3 ساعت تهيه شد و شناسايي و ميزان اين اسانس با استفاده از روش گاز كروماتوگرافي جرمي انجام شد. آزمايشات زيست­ سنجي در قالب طرح پايه كاملا تصادفي با پنج غلظت (0/1 تا 0/9 ميكروليتر بر هوا) و در سه تكرار و براي هر تكرار 10 نمونه پوره سن آخر و شته بالغ به­ طور مجزا انجام گرديد. همچنين اثر بازدارندگي پوره ­زايي با استفاده از غلظت زير­كشنده 50% عليه فرم شته موسس انجام گرديد. نتايج بيانگر سميت تنفسي بالاي اسانس پونه كوهي براي شته جاليز بود. مواد اصلي تشكيل­ دهنده اسانس پونه كوهي عبارت از Pulegone (44/75%)، Menthone (30/80%)، 1,8- Cineole1 (5/49%)، Cyclohexanone, 5-methyl-2-(1-methylethyl)- (2R-cis (2/06%) بودند. ميزان LC50 اسانس پونه كوهي بر پوره­ هاي شته جاليز برابر با 0/059 و بر شته­ هاي بالغ برابر با 0081/ ميكروليتر بر ليتر هوا محاسبه شد. با افزايش غلظت اسانس، ميزان مرگ­ و­ مير هم افزايش پيدا كرد. همچنين ميزان بازدارندگي پوره­ زايي اسانس پونه كوهي در غلظت زيركشنده LC25(0/02 ميكروليتر بر ليتر هوا) برابر با 3/68±80/03 درصد محاسبه گرديد. به­ نظر مي­ رسد استفاده از اسانس فوق خصوصا در شرايط گلخانه­ اي مي­ تواند توصيه گردد.

The melon aphid, Aphis gossypii Glover is a polyphagous and cosmopolite species which is widely distributed in moderate and tropical regions of the world. The high-risk chemical pesticides are currently used to control this pest that have environmental impacts and also affect non-target organisms. Therefore, in order to cope with this situation, we must think about the safe alternatives to control this pest. In the current study, chemical composition and fumigant toxicity of the essential oil from wild mint, Mentha longifolia L. was studied against the nymphal and adult stages of the melon aphid, A. gossypii. The essential oil was obtained by hydro-distillation method, using a modified Clevenger-type apparatus. The amount of this essential oil was determined by mass chromatography method. Bioassay experiments were performed in a completely randomized design with five concentrations (0.1 to 0.9 µl/L air) and three replications. For each replicate, 10 samples of the last instar nymphs and adult aphids were separately considered. Also, nymph production deterrent effect of the oil at sublethal concentration of the oil was studied against the parthenogenesis form of aphid. Results indicated that essential oil of M. longifolia is highly toxic to the melon aphid. The major components in the oil were Pulegone (44.75%), Menthone (30.80%), 1,8- Cineole1 (5.49%) and Cyclohexanone, 5-methyl-2-(1-methylethyl)- (2R-cis (2.06%). Probit analysis showed that the LC50 values for nymphs and adults of A. gossypii were 0.059 and 0.0081 µl. L-1 air, respectively. By increasing the concentration of essential oil, the mortality rate also increased. Also, degree of nymph production deterrent effect was calculated for the essential oil of M. longifolia as 80.03±3.68%. The overall results showed that the wild mint essential oil has a high potential in controlling the melon aphid especially in protected areas such as geenhouses.