مطالعه تنوع ژنتيكي از نظر صفات اگرو-مورفولوژيكي در ژنوتيپ‌هاي گلرنگ (.Carthamus tinctorius L)

Genetic variation study for agro-morphological traits in safflower genotypes (Carthamus tinctorius L.)

گلرنگ زراعي در مناطق وسيعي از هند و چين تا آفريقا و اروپا پراكنده مي‌باشد. پژوهش حاضر با هدف تعيين روابط ميان عملكرد بوته، اجزاء عملكرد و صفات مورفولوژيك و نيز شناخت دقيق صفات مؤثر بر عملكرد در 32 ژنوتيپ گلرنگ، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه پژوهشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج اجرا شد. بين ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي اختلاف بسيار معني‌داري براي تمامي صفات مورد مطالعـه از جملـه صفات عملكرد بوته، وزن هزار دانه، تعداد شاخه فرعي، تعداد غوزه در بوته، وزن غوزه، زمان گلدهي، زمان رسيدگي، ارتفاع بوته و زمان گلدهي تا رسيدگي وجود داشت كه حاكي از تنوع بالا در ژرم‌پلاسم مورد مطالعه مي‌باشد. در بين اجزاي عملكرد بيشترين وراثت‌پذيري متعلق به صفت وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعي بود و كمترين وراثت‌پذيري نيز به عملكرد بوته اختصاص داشت كه نشان مي‌دهد اصلاح غيرمستقيم عملكرد سودمندتر خواهد بود. صفات ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعي مي‌توانند به‌عنوان شاخص انتخاب در برنامه‌هاي به‌نژادي مورد استفاده قرار گيرند. تجزيه كلاستر بر اساس صفات مورفولوژيك ژنوتيپ‌ها را در پنج كلاستر گروه‌بندي كرد. بر مبناي نتايج حاصل از مطالعه حاضر مي‌توان اظهار نمود كه با اصلاح صفات وزن غوزه و تعداد غوزه در بوته امكان دستيابي به عملكرد دانه مطلوب در ژنوتيپ‌هاي گلرنگ ميسر خواهد شد.

Genotype safflower is scattered throughout the world from India and China to Africa and Europe. The aim of this study was to determine the relationship between plant yield, yield components and morphological traits, as well as accurate recognition of traits affecting the yield on 32 safflower genotypes in a randomized complete block design with three replications at the research farm of Islamic Azad University, Karaj Branch. Among the studied genotypes, there was a significant difference in all studied traits such as plant yield, 1000-seed weight, number of branches, number of bolls per plant, boll weight, flowering time, flowering time, plant height and flowering time until there was an examination that indicated a high diversity in the germplasm studied. Among the yield components, the most heritability was attributed to 1000 seed weight and number of branches, and the lowest heritability was attributed to plant yield, which indicates that indirect modification of yield would be more beneficial. Plant height and number of branches can be used as an index of selection in breeding programs. Cluster analysis based on morphological traits categorized genotypes into five clusters. Based on the results of this study, it can be stated that by improving the traits of boll weights and number of bolls per plant, it is possible to achieve the desired grain yield in safflower genotypes.