پديد آورندگان :
انصاري، محمد رضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد چالوس - گروه زمين شناسي، چالوس، ايران , سرتيپي ياراحمدي، سحر دانشگاه برگن - گروه آلودگي محيط زيست،برگن، نروژ , السادات نصر، حنانه دانشگاه آزاد اسلامي واحد چالوس - گروه زمين شناسي، چالوس، ايران
كليدواژه :
رودخانه دو هزار , شاخص غني شدگي , فلزات سنگين , آناليز خوشه اي , آناليز فاكتور عاملي
چكيده فارسي :
رسوبات رودخانه دو هزار تنكابن حاوي مقادير فلزات سنگين بالايي بوده و به اين منظور، رسوبات اين رودخانه، براي تعيـين
غلظت فلزات سنگين و شدت آلودگي، تحت آناليز شيميايي واقع شدند. در واقع، هدف اين پژوهش، ارزيابي ميزان آلودگي فلـزات سـنگين As ،Pb ،Ni ،Mn ،Cr ،Zn ،Mo ،Cu ،Co، Feدر رسوبات رودخانه ايي بوده اسـت. در ايـن پـژوهش،
شاخصهاي آلودگي نظير ضريب آلودگي، شاخص بار آلودگي، فاكتور غني شدگي و شاخص زمين انباشتگي استفاده شد، و لذا با توجه به ميانگين غلظت عناصر سنگين در كليه ايستگاه ها بيشترين مقدار ميانگين عناصر متعلق به عنصر آهن بوده و كمترين ميانگين غلظت عناصر متعلق به عنصر موليبدن مي باشد ، بنابراين ميانگين تغييرات غلظت عناصر بشرح زير مي باشد Fe> Mn> Zn> Cr> Ni> Pb> Cu> Co> As> Mo غلظت فلزات سـنگين در نمونه هاي قابل بررسي ارزيابي شد. با توجه به محاسبه شاخص زمين انباشتگي براي فلزات سنگين با توجه به جدول كلاسه بندي فاكتور EF بيشترين تعداد ايستگاهها با 84.88 درصد در طبقه دوم به معني آلودگي متوسط قرار گرفته اند و مابقي ايستگاهها با 12.79درصد در طبقه اول به معني فاكتور آلودگي پائين و 2.33 درصد در طبقه سوم آلودگي قابل توجه قرار گرفته اند.در اين پژوهش از مطالعات آماري ضـريب همبـستگي و آنـاليز خوشه اي و آناليز فاكتور جهت يافتن منشأ فلزات سنگين موجود در رسوبات، الگوي پراكنش عناصر و ارزشيابي زيست محيطي وضعيت موجـود در منطقـه مـورد مطالعـه كمك گرفته شد. نتايج به دست آمده از مطالعات ژئوشيميايي، آماري به كارگيري صحيح آمار چند متغيره و محاسبه شاخص هاي آلودگي، فاكتور غني شدگي، شاخص زمين انباشتگي، ضريب آلودگي و شاخص بار آلودگي براي نمونـه هـاي رسـوب، تأييدكننـده غلظتهاي بالاي اين فلزات است. نتايج به دست آمده از آناليز فاكتوري و آناليز خوشه اي ميزان بار فلز سـنگين بـر نمونـه هـاي رسوبات منطقه مورد مطالعه با نتايج حاصل از محاسبه ضريب آلودگي براي ايستگاه هاي نمونه برداري مطابقت كامل دارد.
چكيده لاتين :
Riverin sediments of the Dohezar River in Tonekabon contain high levels of heavy metals and therefore, they were chemically analyzed to determine concentrations of these elements. In fact, this research intended to evaluate the ecological risks of the heavy metals As, Pb, Cr, Zn, and Cu in the river sediments. Contamination indices such as enrichment factor and contamination factor, were evaluated. Considering the average concentrations of the heavy metals at all of the Stations, the maximum average for the elements was zinc and the minimum was copper. Therefore, the averages of changes in the concentrations of the elements are Zn > Cr > Pb > As > Cu. Considering calculation of the enrichment factors for the heavy metals according to the EF classification table, the maximum number of Stations (43.02%) with respect to contamination with As were in class 4(moderately severe enrichment). With respect to enrichment of Pb, Zn, Cr, and copper, the rest of the stations with 83.72, 77.91, 86.05, and 69.77%, respectively, were in class 2 (minor enrichment). Considering the high concentrations of the studied elements in the sediments of the region compared to the background value, and based on calculations related to contamination factor, arsenic with the average of 11.9 exceeded the most from the standard limit. It was followed by Pb with 2.2, zinc with 2, Cr with 1.8, and Cu with1.6 (copper exceeding the least from the standard limit). This research used statistical studies on correlation coefficients and cluster analysis to find the origin of the heavy metals in the sediments of the region. The low correlation between the heavy metals in the soil can indicate they probably did not have the same source. Moreover, these elements have different geochemical behaviors due to their low correlation.
