تحليل محتواي كتاب‌هاي‌ درسي دين و زندگي دوره متوسطه بر مبناي اصول و روش‌هاي تربيتي مستخرج از المحجه البيضاء في‌التهذيب الاحياء (با تأكيد بر بخش عادات و منجيات)

هدف از پژوهش حاضر تحليل محتواي كتاب هاي درسي دين و زندگي دوره متوسطه بر مبناي اصول و روش هاي تربيتي مستخرج از كتاب المحجه البيضاء في التهذيب الاحياء با تأكيد بر بخش منجيات و عادات است. روش پژوهش، تركيبي از روش هاي كمي و كيفي ﺍﺳـت. جامعه تحليلي كتاب هاي دين و زندگي دوره متوسطه و پيش دانشگاهي در سال تحصيلي1390 بود. نمونه تحليلي »متن درس « و »گام هاي آخر « كه به عنوان فعاليت پاياني هر درس در نظر گرفته شده، بوده است. ابزار جمع آوري اطلاعات »سياهه وارسي محتوا « بود كه پايايي آن با استفاده از ضريب كاپا برابر 0/52 كه ضريب معني دار است، محاسبه شد و روايي آن مورد تائيد متخصصان قرار گرفت. داده هاي حاصله با استفاده از آمار توصيفي، محاسبه فراواني و درصد و آمار استنباطي آزمون مجذور خي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته هاي حاصل حاكي از اين است كه اصول و روشهاي تربيتي در كتاب هاي چهار پايه تحصيلي متوسطه به طور معني داري متفاوت به كار رفته است اما اين تفاوت هاي معني دار در مورد بخش گام هاي تربيتي كتاب، مشاهده نشد. در همه پايه هاي تحصيلي(به استثناي پايه اول) محتواي كتاب هاي دين و زندگي بيشتر به اصول تعقل و عدالت پرداخته است. البته با افزايش پايه تحصيلي، توجه به »تعقل « در متون افزايش يافته است. همچنين در پايه هاي دوم و سوم به اصل »تذكر « تقريباً به يك نسبت توجه شده است. بررسي روشهاي تربيتي ده گانه در متن كتاب پايه هاي مختلف نشان داد كه به روشهاي »تعليم حكمت «، »تزكيه « و »ابراز توانايي « در كليه كتاب ها توجه شده است و اين تأكيد در پايه اول بيشتر از ديگر پايه ها است. در گام هاي تربيتي كتابهاي سه پايه تحصيلي، اصل تذكر بيشترين فراواني و اصل عدل كمترين فراواني را به خود اختصاص داده است. شايد بتوان گفت اين تفاوت با هدف مؤلفان در تدوين بخش گام هاي تربيتي همسو باشد. به طوركلي مي توان گفت متن درس ها بيشتر جنبه عقلاني و متن گام هاي تربيتي بيشتر جنبه تهييجي دارد.