اجماع در برزخ رد و تأييد محقق اردبيلي

Idjmā‘(Consensus) Caught up between Mohaghegh Ardabili’s Rejection and Approval

اجماع يكي از چالشي‌ترين ادلّه فقهي نزد علماي شيعه است و هريك از فقهاي بزرگ، موضع خاصّي در قبال آن در پيش گرفته است. از جمله فقيهان نامداري كه به فراواني استفاده از اجماع در استنادات فقهي خويش معروف شده، محقّق اردبيلي (م 993 ق) است. با مطالعه فقه ايشان آشكار مي‌گردد كه در حوزه استنادات فقهي، فقط اجماع مدركي را داراي حجيت دانسته است. البته استدلال‌هايي نيز وجود دارد كه نشانگر تفاوت ميان استنادات فقهي و مباني نظري ايشان در خصوص اجماع است؛ بدين نحو كه در استنادات فقهي، همه اجماعات منقول مدركي را حجت دانسته اما در مبناي نظري، تحصيل اجماع را تنها در زمان حضور و زمان‌هاي نزديك به آن ممكن دانسته است.

Idjmā‘(Consensus) is among the most challenging Jurisprudential proofs in the eyes of Shiite scholars and each of the great jurists has adopted a specific approach to it. A well-known Shiite jurist famous for frequent use of Idjmā‘in his jurisprudential citations is Mohaghegh Ardabili (1572 A.D). The study of his jurisprudence reveals that in the area of jurisprudential citations, he has considered that Idjmā‘ madraki (consensus whose sources are known) has authority. However, there are arguments which indicate the difference between his jurisprudential citations and his theoretical bases concerning  Idjmā‘. In other words, in the field of jurisprudential citations, he has considered that all instances of Idjmā‘manghul madraki (quoted consensus whose sources are known) are of authority but according to his theoretical bases, reaching Idjmā‘ is possible only in the age of appearance and the times near it