بررسي، ارزيابي و تعيين منشاء احتمالي هيدروكربن هاي آروماتيك چند حلقه‌اي (PAHs) در گرد و غبار خيابان، شهر اهواز: با نگرشي بر زمين شيمي پزشكي

مقدمه: به طور عمده گرد و غبارهاي خياباني تحت تأثير آلودگي هيدروكربن هاي آروماتيك چندحلقه اي (PAHs) قرار دارد. PAHs تركيبات آلي هستند كه فقط از كربن و هيدروژن ساخته شده اند و داراي دو يا بيش از دو حلقه ي بنزني مي باشند. حضور اين تركيبات در گرد و غبار خيابان، از منابع مختلف موجود در شهر، مانند وسايل نقليه و صنايع منشاء مي گيرد و ممكن است كه سلامت انسان و محيط زيست را تحت تأثير قرار دهد. هدف از انجام اين مطالعه، بررسي ميزان تأثير اين تركيبات بر سلامت انسان ها و محيط زيست مي باشد. مواد و روش ها: به منظور ارزيابي تعيين منشاء احتمالي هيدروكربن هاي آروماتيك چندحلقه اي در گرد و غبار خيابان شهر اهواز، تعداد 10 نمونه گرد و غبار از سطح شهر اهواز در فروردين ماه 1392جمع آوري شد. نمونه ها پس از آماده سازي توسط دستگاه GC/MS آناليز شدند. جهت تعيين منشاء احتمالي هيدروكربن هاي آروماتيك چند حلقه اي از نسبت هاي زمين شيميايي آروماتيكي و آناليزهاي آماري تحليل خوشه اي (CA) و تحليل اجزاي اصلي (PCA) استفاده گرديد. يافته هاي پژوهش: از 16 تركيب PAH مهم تعيين شده توسط EPA، 13 نوع تركيبPAH در نمونه هاي گرد و غبار شناسايي شد. دامنه مجموع غلظت تركيبات PAH شناسايي شده بين 56/271 تا 58/3211 Ppb بود. مقدار SigmaCOMB/ Sigma;PAH بين 53/0 تا 71/0Ppb با ميانگين 66/0 Ppb بود. نسبت Ant/(Ant+Phe) بين 10/0 تا 37/0 Ppb و (BaA/(BaA+Chr بين 17/0 و 57/0 Ppb و IND/(IND+BGP) نيز بين 28/0 تا 37/0 Ppb مشخص شد در همه ايستگاه هاي نمونه برداري، احتمال سرطان زايي به وسيله فاكتور معادل سميت(TEF) براي همه تركيبات PAH محاسبه شد كه مقدار بدست آمده ، كمتر از مقدار استانداردي بود كه توسط كشور كانادا براي حفاظت سلامت انسان معين شده است (BaPeq600 Ppb ). بحث و نتيجه گيري: در اين مطالعه، نسبت هاي مولكولي و نتايج آناليز آماري نشان دهنده منبع پيروژنيك براي PAH هاي ورودي به گرد و غبار خيابان و احتراق سوخت فسيلي بودند. بنزو پيرن به عنوان سرطان زا ترين تركيب PAH ، در همه ي ايستگاه هاي نمونه برداري با غلظت هاي مختلفي تشخيص داده شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه شهر اهواز به دليل قرارگيري صنايع بالادستي و پايين دستي نفت، گاز و پتروشيمي شديداَ تحت تأثير اين فرايندها به لحاظ نوع و تركيب PAH ها مي باشد.