بررسي ساختار فرمي طرح ونقش قالي يك سرناظم استان فارس ازدوره قاجارتا معاصر

در حوزه ي قالي بافي مناطق روستايي و عشايري استان فارس طرح و نقش هاي گوناگوني رايج مي باشد. يكي از نمونه طرح هاي معروف در اين منطقه طرح »يك سرناظم « است كه در گذشته مختص ايل قشقايي و طايفه كشكولي بوده، اما در حال حاضر بافت آن در ديگر مناطق استان فارس نيز رايج شده است. مشخصه ي اصلي اين طرح و نقش، ساختار كلي و عناصر شاخص آن مي باشد كه با ترديدهاي بسياري از سوي پژوهشگران در قالب هاي محتوايي مختلفي قرار داده شده است. اين طرح و نقش از سمت برخي از پژوهشگران در حوزه قالي هاي محرابي و همچنين در قالب درگاهي كه به سمت يك باغ گشوده شده، معرفي و مورد مطالعه قرار گرفته است. مساله اصلي و هدف مقاله در راستاي سوالات مطرح شده، شناسايي ويژگي هاي اصلي طرح يك سرناظم و يافتن شاخصه هاي اصلي اين طرح و نقش در قالي هاي استان فارس و دسترسي به ميزان تغيير اين طرح و نقش از دوره قاجار تا زمان حاضر مي باشد. اين تحقيق از نوع توصيفي تحليلي بوده كه به شيوه كيفي عناصر شاخص و تشكيل دهنده قالي يك سر ناظم را در دو گروه قالي هاي قديم و قالي هاي جديد مورد مطالعه، تجزيه و تحليل قرار داده است. روش جمع آوري اطلاعات در اين تحقيق به دو شيوه كتابخانه اي و ميداني مي باشد. بر اساس مطالعات انجام شده 50 نمونه قالي يك سرناظم به عنوان جامعه آماري گردآوري گرديده است كه به شكل هدفمند(غير تصادفي) و بر اساس فراواني هاي موجود10 نمونه قالي قديم و 10 نمونه قالي جديد به عنوان جامعه نمونه انتخاب گرديده و مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه ساختارفرمي طرح و نقش و ويژگي هاي شاخص شناسايي قالي يك سر ناظم از دوره قاجار تا كنون دچار تغييراتي در فرم و نيز نگرش به محتواي اين طرح گرديده است. اين طرح و نقش بر گروه قالي هاي جديد با تنوع در كليت تركيب بندي و سادگي در فرم عناصر ظاهر گرديده و همچنين محل بافت آن از يك محدوده جغرافيايي خارج شده و در بيشتر مناطق استان فارس بافته مي شود.