ساخت و هنجاريابي پرسشنامه‌اي جهت شناسايي افراد در معرض اعتياد و مصرف مواد بر اساس پرسشنامه‌هاي مدل پنج عاملي شخصيت، هوش هيجاني و تاب آوري

Development and standardization of a questionnaire to identify people at risk of addiction and substance use based on questionnaires of five-factor model of personality, emotional intelligence and resilience

مقدمه:با توجه به اهميت شناسايي افراد در معرض اعتياد و مصرف مواد و ضرورت ساخت ابزارهاي معتبر در اين زمينه، پژوهش حاضر با هدف ساخت و هنجاريابي پرسشنامه‌اي جهت شناسايي افراد در معرض اعتياد و مصرف مواد بر اساس پرسشنامه‌هاي پنج عامل بزرگ شخصيت، هوش هيجاني و تاب آوري انجام شد. روش كار:تعداد 300 دانشجو (124 مرد و 176 زن) به شيوه نمونه‌گيري در دسترس از بين دانشجويان دانشگاه خوارزمي انتخاب و با استفاده از پرسش‌نامه‌هاي شخصيت نئو، هوش هيجاني برادبري- گريوز، تاب آوري كانر و ديويدسون و گرايش به اعتياد ويد و بوچر مورد ارزيابي قرار گرفتند. داده‌ها بر مبناي آزمون آلفاي كرونباخ، ضريب همبستگي پيرسون وتحليل عاملي اكتشافي و با استفاده از نسخه 22 نرم افزار spss مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها:نتايج حاصل از تحليل به استخراج 4 عامل منجر شد كه هر كدام داراي 6 نشانگر بودند. پايايي همساني دروني عامل‌ها در دامنه‌اي بين 0/66 تا 86 قرار داشت. روايي ملاكي عامل‌ها با بررسي همبستگي بين نمرات عامل‌ها و نمرات گرايش به اعتياد حاكي از همبستگي منفي معنادار بين گرايش به اعتياد وعامل اول (r=-0.39, P<0.01)، عامل دوم (r=-0.30, P<0.01)، عامل سوم (r=-0.44, P<0.01)، عامل چهارم (r=-0.40, P<0.01) و نمرات كل پرسشنامه استخراج شده (r=-0.57, P<0.01) بود. نتيجه گيري:پنج عامل بزرگ شخصيتي، هوش هيجاني و تاب آوري نه تنها ارتباط معناداري با اعتياد و مصرف مواد دارند، بلكه سازه‌هاي مرتبطي هستند كه تحليل مؤلفه‌هاي زيربنايي آن‌ها به استخراج چهار عامل منجر شد كه از روايي و پايايي بالايي برخورداربودند و مي‌توانند جهت پيش بيني آسيب پذيري نسبت به اعتياد و مصرف مواد مورد استفاده قرار گيرند.

Introduction: Given the importance of identifying people at risk of addiction and substance use and necessity of provide valid measurement tools in thisarea, present study aimed to development and standardization of a questionnaire to identify people at risk of addiction and substance use based on questionnaires of five-factor model of personality, emotional intelligence and resilience. Materials and Methods:The number of 300 (124 mal and 176 female) students were selected through available sampling from Kharazmi university and were assessed employing questionnairesof NEO personality, Bradberry- Greaves'emotional intelligence, Conner and Davidson' Resiliency, and Weed and Butcher'tendency to addiction. Data were analyzed based on Cronbach's alpha test, Pearson correlation coefficient and exploratory factor analysiswith using 22 vesion of SPSS software. Results:The results of the analysis led to the extraction of four factors, each of which had six indecators. Internal consistency reliability was operating in a range from 0/66 to 0/86. Criterion validity by examining the association between scores of the factors and tendency to addiction showed significant negative correlation between the tendency to addiction and first factor (r=-0.39, P<0.01), second factor (r=-0.30, P<0.01), third factor (r=-0.44, P<0.01), fourth factor (r=-0.40, P<0.01) and total scores ofextracted questionnaire (r=-0.57, P<0.01). Conclusion:Big five personality factores, emotional intelligence and resiliency not only significantly associated with addiction and substance use, also they are related structures that analysis of underlying components of them led to extractionof four factors that hadhigh validity and reliability, and can be used to predict vulnerability to addiction and substance use.