بررسي كاركردهاي گوناگون عكس هاي مستند اجتماعي بر اساس كاركردهاي زبان (نظريه ارتباطي ياكوبسن)

اگرچه مستندسازيِ وقايع و رويدادهاي جامعۀ انساني، از اهداف عكاسي مستند اجتماعي است؛ اما عكاس مستند اجتماعي، صرفا به رونگاري از واقعيت و وقايع نگاري گزارش گونه نمي پردازند؛ بلكه به گزينش و تركيب عناصر و وقايع جامعۀ انساني مي پردازد و با قاب گذاري بر قطعه اي از واقعيتي اجتماعي در لحظه اي معين از زمان، عكسي مي آفريند كه مخاطب را به تماشا، تفكر، تأمل و داوري فرامي خواند و حتي مي تواند واكنشِ عملي او را نسبت به موضوعي برانگيزاند. درواقع، عكس هاي مستند اجتماعي به دليل ماهيت اجتماعي شان، تأثيرات متفاوتي بر مخاطب مي گذارند و به مانند زبان، كاركردهاي مختلفي از خود بروز مي دهند. ازاين رو، هدف از نگارش اين مقاله، بررسي و تحليل كاركردهاي گوناگون عكس هاي مستند اجتماعي، بر اساس كاركردهاي زبانيِ نظريۀ ارتباطي ياكوبسن است. همچنين، اين پرسش مطرح مي شود كه عناصر اصلي در بروز كاركردهاي عكس هاي مستند اجتماعي كدام اند؟ روش پژوهش، توصيفي تحليلي و تطبيقي است. نتايج پژوهش بيانگر اين است كه در هر عكس مستند اجتماعي با غلبۀ يكي از كاركردهاي: ارجاعي، عاطفي، ترغيبي و هنري، روبرو مي شويم. به بيان ديگر، عكاس مستند اجتماعي مي تواند تنها به ارائۀ اطلاعات پيرامون موضوعي بسنده كند (كاركرد ارجاعي)، يا بينش و احساس خود را دربارۀ موضوعي بيان نمايد (كاركرد عاطفي) و يا اينكه، با تحريك احساس و انديشۀ مخاطب، او را به واكنش وادارد (كاركرد ترغيبي) و يا فارغ از اين ها، به واسطۀ برجسته كردن ساختمان صوري عكس، حظي بصري به مخاطب ببخشد (كاركرد هنري). قاب و لحظۀ گرفتن عكس، از عناصر اصلي در بروز كاركردهاي ذكرشده اند.