كاربرد اصل مثبت در علم اصول و فقه

Application of Probative Principle in the Usul al-Fiqh and Islamic Jurisprudence Sciences

اصل مثبت در ادبيات اصولي به استصحابي اطلاق مي‌شود كه آثار شرعي بر مؤداي آن به واسطه لوازم عقلي و عادي و اتفاقي (مثبتات) مترتب شود. اصوليان متقدم بر شيخ انصاري، مثبتات استصحاب را حجت مي‌دانستند؛ اما مشهور اصوليان متأخر از ايشان، قائل به عدم حجيت اصل مثبت شدند. مبتنيي بودن بي‌اعتباري برخي از مسائل اصولي بر عدم اعتبار اصل مثبت و تأثير اين مسائل در فتاواي فقها، نشان از كاربرد وسيع اين مسأله دارد. عدم حجيت اصل تأخر حادث و استصحاب عدم ازلي، عدم جواز اموري همانند ترتيب آثار فرد بر استصحاب كلي، ترتيب آثار مقتضا بر استصحاب عدم مانع در قاعده مقتضي و مانع و إثبات موضوع حكم به شكل مقيَّد با استصحاب جزء موضوع، جملگي به عدم حجيت اصل مثبت مربوط است.

Probative principle, in the Usulis' literature, is an Istishab which rational, ordinary and accidental requirements have religious effects on its result. Although the Usulis prior to Sheikh Ansari considered authority for requirements of Istishab, the famous Usulis who came after him didn’t consider authority for probative principle.  The fact that non-validity of some Usuli issues is based on non-validity of probative principle and their effect on jurisprudents' fatwas indicate the vast application of this issue. Non-authority of the principle of posterior occurrence of an event and Istishab of eternal non-existence, non-permissibility of issues such as extending the implications of the individual to universal Istishab, extending the implications of origin to the Istishab of non-existence in the rule of origin and impediment, proof of the object of the rule in a qualified form through Istishab of an constituent of object are all related to non-authority of probative Istishab.