چهره زروان در «كوش نامه» با رويكرد تمثيلي

The Image of Zarvan in the Kooshnameh

مقاله حاضر به بررسي آيين زرواني در متن حماسي «كوش نامه» اثر ايرانشان (ايرانشاه) بن ابوالخير مي پردازد. زروان، خداي زمان، از آيين هاي رايج ايران باستان است كه فلسفه و انديشه هاي آن در متون فارسي به خصوص متن هاي حماسي، بازتاب گسترده اي يافته است. در اين پژوهش با استفاده از تحليل محتوايي، ابتدا زروانيسم و فلسفه آن به صورت مختصر، معرفي شده؛ سپس با بررسي متن «كوش نامه» چهره و انديشه هاي اين آيين از خلال بيت هاي آن نمايان شده است. با بررسي محتواي «كوش نامه» اين نتيجه حاصل مي گردد كه چهره زروان در دو قالب زمان و سپهر به صورت گسترده اي در اين متن بازتاب داشته است. زمان در قالب زمان كرانمند و بيكران شامل شب و روز، سرنوشت و تقدير و چهره سياه و گريز ناپذير مرگ رخ مي نمايد. سپهر نيز چهره خود را به صورت ستارگان و تاثير آنان در سرنوشت و بخت آدمي، طالع بيني، ستاره شناسي و تقدير جبرگرايانه، نمودار ساخته است.

This paper studies Zarvani religion in the epic textbook Kooshnameh written by Iranshah (Iranshan) bin Abal-kheir. Zarvan, the god of time, is of popular ancient Persian religions and its concepts and philosophy have been reflected vastly in the Persian literatures, in particular epic texts. In this textby means of context analysis method, first we will briefly introduce Zarvanismand then we will investigatethe Zarvan corresponding concept based on several related verses from the Kooshnameh. We will show that Zarvan is represented widely in the Kooshnameh in two aspects of 'Time' and 'Sky'. 'Time' is appeared as restricted time and unlimited time such as day and night; destiny and fate; and dark face of inevitable death. 'Sky' is also denoted as stars of destiny, astrology, and deterministic fate.