بررسي و تحليل تمثيل «آب حيات» (با نگاهي به غزليات حافظ)

(A Study and Analysis of Ab-e- Hayat Allegory (with a view on Hafez poems

تمثيل را مي توان متني با مفاهيم متنوع تعريف كرد كه مفاهيم آن با معناي تحت اللفظيش تفاوت دارند. «آب حيات» يا آب زندگاني از ديرباز، يكي از تمثيل هاي معروف و رايج در فرهنگ و ادبيات فارسي است كه در ذهن و زبان بزرگان شعر و ادب، در مفاهيم گوناگوني تجلي يافته است. بررسي منشا و اساس اين تمثيل و استخراج مفاهيم گوناگون آن، هدف اين جستار است؛ بدين منظور ديوان حافظ به عنوان منبع اصلي، انتخاب شد تا با شاهد مثال هايي از غزليات وي، تنوع مفاهيم در اين تمثيل باز نموده شود. حاصل اين پژوهش نشان داد كه حافظ به منظور آرايش كلام و تقويت معاني، 25 بار، تركيب «آب حيات» و مترادف هاي آن را به كار برده است و در آن كاربردها، با استفاده از استدلال هاي خيالي، مفاهيمي چون «مي»، «لب و دهان يار»، «قدرت بيان شاعر و شعر او»، «حالات عرفاني و واردات غيبي»، «شاهد» و «هواي منزل يار» را اراده كرده است.

Allegory is defined as a text with different concepts differing literally. "Ab-e-Hayat" or life water is one of the famous and common allegories in Persian literature and culture which has manifested in various implications in the mind and language of pioneers in poetry and literature. The current study aims at investigating the origin and basis of this allegory and extracting its different concepts. To this aim Hafez Divan was selected as the main source to explain the diversity of concepts for such allegory in Hafez Sonnets. In order to intensify the meanings and organize the speech, the results of the study revealed that Hafez has used "Ab-e-Hayat" and its implications 25 times in his poems. In so doing by using imaginary arguments he has implied the concepts like "wine", "beloved lips", "poetic rhetoric", "mystic feelings and inspirations", "sweetheart", and "zeal for the beloved".