تحليل مضموني نقش‌مايه‌ي درخت زندگي و تزيينات وابسته به آن در مدرسه‌ي ياقوتيه

ساخت مدارس در دوره‌ي سلجوقيان، مورد توجه حاكمان و مردم آناتولي بوده و در زمان ايلخانان نيز، اين سنت به تبعيت از سلاجقه ادامه مي‌يابد. آنچه كه مدارس سلجوقيايلخاني را از ديگر مدارس تفكيك مي‌كند، سردر ورودي مي‌باشد. يكي از شاخص‌ترين نمونه‌هاي اين مدارس، مدرسه ياقوتيه واقع در شهر ارزروم مي‌باشد. مهم‌ترين نقش‌مايه‌ي به‌كار رفته بر سردر اين مدرسه، نقش‌برجسته درخت زندگي به همراه عقاب دوسر و دو شير متقارن در طرفين درخت زندگي مي‌باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسي و تحليل نقش‌مايه‌ي درخت زندگي، و همچنين عقاب دوسر و شير مي‌باشد كه به عنوان دو عنصر جدايي ناپذير در كنار درخت زندگي ديده مي‌شوند. پژوهش پيش رو تلاش دارد، ضمن تبيين اهميت جايگاه نقش‌مايه‌هاي مذكور، به شناسايي و معرفي يكي از بناهاي كمتر شناخته شده دوره ايلخاني و مهمترين تزيينات بكاررفته در آن بپردازد. از آنجا كه يكي از مهمترين ويژگي‌هاي معماري سلجوقيايلخاني در آناتولي، استفاده از عناصر تزييني در معماري و بويژه تزيينات سردر بوده، بررسي اين نقوش مي تواند امكان جديدي را براي شناخت هنر اين دوره و ارتباط آن با موضوعات فرهنگي، اجتماعي، اعتقادي و سياسي را فراهم سازد. سوالات اصلي پژوهش عبارتند از: اين نقش‌مايه‌‌ها داراي چه مفاهيمي هستند؟ آيا اين نقش‌مايه‌ها با كاركرد بنا ارتباطي دارند؟ بكارگيري اين عناصر تزييني متاثر از كدام باورها و آيين‌ها مي‌تواند باشد؟ نتايج نشانگر آنست كه تزيينات به‌كار رفته در سردر اين مدرسه، تحت تاثير شمنيسم و در ادامه سنتهاي هنري سلجوقيان شكل گرفته‌اند. مقاله‌ي پيش رو به روش توصيفي-تحليلي و نيز به روش كتابخانه‌اي و مشاهدات ميداني صورت گرفته است.