پرسپكتيو در برخي نگاركندهاي صخره‌اي ساساني: ژرفانمايي يا بازتابي سياسي؟

دو ويژگي بنيادين هنر يادماني ساساني، يعني سنت واقع گرايي و سنت مقامي به بهترين شكل در نگاركندهاي صخره اي اين دوره نمود يافته اند؛ به گونه اي كه در كنار هم يك نظام نشانه اي رمزآلود را پديد آورده اند. معناكاوي اين نظام نشانه اي با توسل به »رويكرد نشانه شناختي: بافت گرايي و پيوستار متني (تصويرشناسي مقايسه اي) « ميسر خواهد شد. آنچه بن مايه اين جستار شد، خطاي ديد ناشي از اجراي پرسپكتيو در نگاركند صخره اي بهرام دوم در نقش رستم فارس است. اين مسأله كه امر را در شخصيت شناسي برخي پيكره ها بر محققان مشتبه ساخته است، بسي پرسش برانگيز است. چرا هنرمند عصر ساساني در مواقعي عامدانه به اجراي پرسپكتيوي بي ضرورت دست زده است؟ نتيجه مطالعات حاكي از آن است كه ترفندهاي هنري چون پرسپكتيو نيز نقش يك عنصر نشانه اي نمادين را در اين آثار ايفا نموده اند؛ چنان كه اين ترفند در نگاركند بهرام دوم در نقش رستم فارس به دور از هر گونه ژرفانمايي، تنها با مفهومي سياسي مبني بر حق وليعهدي همراه است. پرسپكتيو عينيت يافته در نگاركند صخره اي شاپور اول در نقش رجب فارس نيز در عين ژرفانمايي، نشانه اي مبني بر اولويت در حق وليعهدي است. پژوهش حاضر از نظر ماهيت و روش از نوع پژوهش هاي تاريخي است كه با رويكرد نشانه شناختي به تحليل مسأله پرداخته است.