بررسي زيست‌شناسي سرخرطومي بذرخوار خارخسك (Microlarinus lareynii (Col., Curculionidae عامل بيوكنترل علف‌هرز خارخسك در منطقه‌ي اروميه

Biology of puncture vine seed feeding weevil, Microlarinus lareynii (Col., Curculionidae) as a biocontrol agent of puncture vine, Tribulus terrestris (Zygophyllaceae) in Urmia region

گياه خارخسك .Tribulus terrestris L، علف هرزي يك ساله‌ي تابستانه و با انتشار جهاني است. زيست‌شناسي سرخرطومي بذرخوار خارخسك Microlarinus lareynii ، به عنوان يك عامل مهار زيستي اين علف‌هرز، در منطقه‌ي اروميه مطالعه شد. نتايج نشان داد كه اين سرخرطومي داراي سه نسل در سال بوده و به صورت حشره‌ي كامل زمستا‌ن-گذراني مي‌كند. حشرات كامل سرخرطومي در اواخر خرداد ماه با استقرار در روي گياه ميزبان، از پوست سطح زيرين ساقه-ها تغذيه كرده و بطور متناوب جفت‌گيري مي‌كنند. ماده‌هاي بارور، تخم‌هاي خود را به صورت انفرادي در روي ميوه‌ي خارخسك قرار داده و روي آن را مي‌پوشانند. دوره‌ي رشد و نمو جنيني در شرايط طبيعي، 0/8±3/4 روز طول مي‌كشد. لاروها بعد از خروج از تخم، وارد ميوه شده و از بافت‌هاي دروني و بذور در حال تشكيل آن تغذيه مي‌كنند. رشد و نمو لاروي در شرايط طبيعي 2/6±17/8 روز طول مي‌كشد. لاروهاي كامل يك حجره شفيرگي بيضي شكل در ميوه درست كرده و درون آن به شفيره تبديل و بسته به شرايط محيطي بعد از 1/5±6/2 روز، حشرات كامل خارج مي‌شوند. مدت زمان لازم براي رشد و نمو اين سرخرطومي از مرحله تخم تا ظاهر شدن حشرات كامل آن 2/1±29/0 روز مي‌باشد. لاروهاي اين سرخرطومي توسط سه گونه از زنبورهاي پارازيتوئيد جنس Bracon Fabricius به نام‌هاي Bracon intercessor Nees ، B. trucidator Marshal و B. murgabensis Tobias در منطقه‌ي اروميه پارازيته مي‌شوند. ارتباط انگلي دو گونه آخر با سرخرطومي فوق براي اولين بار گزارش مي‌شود. همچنين اين اولين گزارش از انگلي شدن سرخرطومي فوق در ايران مي‌باشد.

Puncturevine, Tribulus terrestris L. (Zygophyllaceae) is a summer annual and cosmopolitan plant species. The biology of Microlarinus lareynii, as a seed-feeding biocontrol agent of puncture vine, were conducted during the years 2017-18 in Urmia region. The results revealed that, the weevil completes three generations per year and overwinters as an adult. Adults emerge from the overwintering sites in mid-June. After emerging, they start to feed on the undersides of stems and mate alternately. Then females’ weevils make oviposition holes on the fruits, and lay eggs singly in each hole. Females cover their eggs by feces to protect them from natural enemies and dehydration. The hatching period lasted for an average of 3.4±0.8 days under field conditions. Upon hatching, the young larvae penetrate into the fruit where they feed on the seeds. The larval development time takes 17.8±2.6 d. but pupal stage lasted 6.2±1.5 d in 22±2 ºC. Therefore, it takes around 29.0±2.1d to develop from egg to adult emergence in natural conditions. The larvae of M. lareynii were parasitized by five species of braconid wasps in Urmia region. Namely, B. intercessor Nees, B. trucidator Marshall, B. murgabensis Tobias, B. concolorans Marshall and Microchelonus karakumicus Tobias. Among them, the species M. karakumicus is a new record for Iran. With the exception of B. intercessor, the parasitic association of other braconids with M. lareynii are new to the world. Furthermore, this is the first parasitoids report for M. lareynii from Iran.