مقايسه‌ تهيه‌ نقشه‌ حساسيت به فرسايش آبكندي با استفاده از مدل‌هاي احتمالاتي وزن واقعه و نسبت فراواني در حوضه‌ آبخيز سنگانه‌ كلات

فرسايش آبكندي پيشرفته ترين نوع فرسايش آبي است كه با توليد حجم زياد رسوب در حوضه هاي آبخيز خسارات زيادي ايجاد مي كند. بنابراين تهيه نقشه حساسيت به فرسايش آبكندي و شناسايي عوامل مؤثر به آن مي تواند به مديران و تصميم گيران كمك كند تا خطر وقوع اين فرسايش را كاهش دهند. هدف از انجام اين پژوهش، ارزيابي قابليت هاي مدل هاي احتمالاتي وزن واقعه و نسبت فراواني براي پيش بيني فضايي حساسيت به فرسايش آبكندي و تعيين اهميت هر يك از عوامل محيطي مؤثر بر آن در حوضه آبخيز سنگانه كلات است. در ابتدا نقشه موقعيت آبكندهاي موجود با استفاده از مطالعات ميداني گسترده تهيه گرديد سپس نقشه هاي رستري متغيرهاي مؤثر بر فرسايش آبكندي (سنگ شناسي، كاربري اراضي، فاصله از رودخانه، شيب، جهت شيب، شكل شيب، شاخص رطوبت توپوگرافي (TWI)، تراكم زهكشي و ارتفاع) در قالب پايگاه داده و سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) ساخته شد. درمجموع از 46 آبكند شناسايي شده، 32 آبكند (%70) به صورت تصادفي براي ساخت مدل هاي حساسيت به فرسايش آبكندي و 30 درصد باقي مانده (14 آبكند) براي اعتبارسنجي مدل استفاده شد. اثربخشي ارزيابي حساسيت به فرسايش آبكندي با استفاده از مدل هاي مبتني بر سيستم اطلاعات جغرافيايي بستگي به انتخاب مناسب از عوامل ايجاد آبكند، كه نقش مهمي در فرسايش آبكندي بازي مي كنند دارد. بنابراين در اين پژوهش از الگوريتم يادگيري كوانتيزاسيون برداري (LVQ) كه يكي از روش هاي تحت نظارت مي باشد؛ به منظور برآورد اهميت متغيرها استفاده شد. درنهايت براي ارزيابي دقت مدل هاي مذكور، منحني راك (ROC) به كار گرفته شد. تجزيه وتحليل هاي حاصل از منحني راك نشان مي دهد كه مدل نسبت فراواني (%86/32 =AUC) دقت بيشتري نسبت به مدل احتمالاتي وزن واقعه (%73/49 =AUC) دارد. درنتيجه، عملكرد مدل نسبت فراواني براي تهيه نقشه حساسيت به فرسايش آبكندي بيشتر از نقشه توليدشده توسط مدل احتمالاتي وزن واقعه است. علاوه بر اين نتايج نشان داد كه با توجه به الگوريتم يادگيري كوانتيزاسيون برداري، عوامل مؤثر در پيش بيني حساسيت به فرسايش آبكندي شامل تراكم زهكشي، شيب، فاصله از رودخانه و شاخص رطوبت توپوگرافي هستند