تعيين نوع كاربري‌هاي آسيب پذير و معيارهاي مكان گزيني فضائي – كالبدي آنها با تاكيد بر بحران‌هاي غيرطبيعي (پدافندغيرعامل) به روش AHP (نمونه موردي شهر سبزوار)

با افزايش سريع جمعيت جهان، هرروز اين جمعيت بيشتر در شهرها متمركز مي شوند به طوري كه امروزه حدود نيمي از جمعيت كره زمين در شهرها ساكن هستند. پيش بيني شده است براي 20 سال آينده از 2.2 ميليارد جمعيتي كه به ساكنين زمين اضافه خواهند شد، 2.1 ميليارد ساكن شهرها خواهند بود. انتظار مي رود 2 ميليارد از اين جمعيت در شهرهاي كشورهاي درحال توسعه متولد شوند(UNDP Annual Report, 2003). لذا يكي از موارد مهم تامين امنيت در شهرها مي باشد. با درك اين موضوع وشناخت هرچه بيشتر ازپدافند غيرعامل و عوامل و مؤلفه هاي شكل دهنده آن و همچنين تأثيرآن در امنيت كشور مي توان راه هايي را جستجو كرد كه بتوان خسارات، ضايعات و تلفات را كاهش داد. باتوجه به اينكه كشور ايران به دليل شرايط سياسي به وجود آمده بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و موقعيت جغرافيايي منحصربه فرد، در سه دهه اخير همواره مورد تهديدهاي سياسي، اقتصادي و نظامي بوده است لزوم توجه به اين شاخصه در طرح ريزي وبرنامه ريزي شهري اهميت دوچندان پيداكرده است(Youngs,2008:14). از موضوعات حائز اهميت كه مي بايست در بحث پدافند غيرعامل و مديريت بحران رعايت شود موضوع مكانيابي كاربري ها به ويژه كاربري هاي آسيب پذير (كه با عمليات امداد و نجات ارتباط مستقيم دارند) است. لذا هدف از اين مطالعات دستيابي به شناسائي نوع كاربري هاي تحت تاثير در زمان بحران و تعيين معيارهاي مكانيابي كاربري هاي تحت تاثير در زمان بحران از نگاه شاخص هاي فضائي - كالبدي (موثر در مكانيابي كاربري ها) مي باشد تا بتوان در تهيه طرح هاي توسعه و عمران به عنوان ضوابط و مقررات ملاك عمل، مورد استناد قرارگيرد. اين امر با توجه به شرايط شهر سبزوار صورت پذيرفته است. ازاين رو ابتدا متون و مفاهيم مرتبط با پدافند غيرعامل، مديريت بحران و مكانيابي كاربري ها، بررسي و سپس تعريف كاربري هاي آسيب پذير و تعيين شاخص هاي مناسب مكانيابي اين نوع از كاربري ها در زمان بحران شناسايي شده است. در گام بعدي با بررسي اسناد و نقشه هاي شهر سبزوار شاخص هاي شناسايي شده به ترتيب اهميت براي شهر سبزوار اولويت بندي گرديد.در پايان به كمك روش AHP-GIS مكان هاي بهينه براي اين مراكز شناسايي شده اند. نتايج مطالعه حاكي از آن است كه با توجه به شرايط و ويژگي هاي شهر سبزوار معيارهاي سازگاري، آسايش، كارآيي، مطلوبيت، سلامتي و استانداردهاي ايمني در مكانيابي كاربري هاي آسب پذير داراي بيشترين اهميت مي باشد.