بررسي تغييرات تراز مياني جو مؤثر بر توفان‌هاي حوضه آبريز زاب

توفان ها به عنوان يكي از بلاياي طبيعي همواره مناطق مختلفي را تحت تأثير خود قرار داده و خسارات فراواني ازنظر اقتصادي، اجتماعي، سياسي و زيست محيطي به بار مي آورند. در اين مقاله، پس از تعيين آستانه توفان، داده هاي ارتفاعي تراز 500 هكتوپاسكال اتمسفر براي 40 روز توفان طي دوره (2011-1986) با استفاده از روش پيشرفته آماري تحليل عاملي پردازش شدند و نهايتاً بر اساس ماتريس همبستگي (واريانس كوواريانس) و چرخش واريماكس بر روي عامل ها، كانون هاي عمده تغيير توپوگرافي تراز 500 هكتوپاسكال مؤثر بر وقوع توفان هاي شديد و فراگير سطح حوضه آبريز زاب شناسايي و تحليل شد. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه به هنگام وقوع توفان هاي مذكور هشت كانون مؤثر بوده اند. در اين بين، چهار منطقه ذيل با برخورداري از بيشترين آنومالي هاي(7/0 R) ارتفاع سطح 500 هكتوپاسكال مؤثر بر وقوع توفان هاي مذكور، قابل تشخيص هستند. 1) محور شمال آفريقا خاورميانه تا شمال روسيه 2) منطقه آفريقاي حاره اياقيانوس هند 3) منطقه شمال آسياشمال اروپا 4) منطقه اسكانديناوي. چنين تغييراتي در تراز 500 هكتوپاسكال سبب تقويت و عميق تر شدن محور تراف ها و ريج ها در اين مناطق شده و متعاقب آن الگوهاي سينوپتيكي توفان زا به وجود آمده اند. در اين بين، تغييرات تراز 500 هكتوپاسكال در كانون اول (محور شمال آفريقا خاورميانه تا شمال روسيه) بيشترين تأثير را در ايجاد توفان هاي سطح حوضه آبريز زاب داشته است.