آسيب‌شناسي طرح‌هاي هادي روستايي در جمع‌آوري و دفع آب‌هاي سطحي

يكي از راهبردهاي توسعه كه در دهه اول پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران با هدف دست يابي به توسعه در مناطق روستايي، تهيه و اجرا شد، طرح هادي روستايي است. اين طرح در فرايند تهيه و اجرا با چالش هاي مختلف روبرو است. يكي از اين چالش ها، تغيير نامطلوب بافت كالبدي با توجه به شرايط محيطي در زمينه دفع آب هاي سطحي و ايمن نمودن كالبد روستاهاي در معرض خطر سيل هست. دفع آب هاي سطحي در راستاي ايمن سازي نواحي روستايي از خطر وقوع سيلاب انجام مي پذيرد. نامناسب بودن وضعيت معابر و تغيير بي رويه كاربري ها، تأثير نامطلوبي در هيدرولوژي مناطق روستايي مي گذارد. علاوه بر اين، در نقاط روستايي با توجه به جمعيت محدودي كه دارد، در صورت نياز به احداث شبكه جمع آوري آب هاي سطحي، بايد هزينه سرانه زيادي را نيز مصرف نمود. لذا انتخاب درست سيستم هدايت آب هاي سطحي علاوه بر فراهم سازي بستر مناسب براي توسعه پايدار، امكان ايجاد تأسيسات زيربنايي در نقاط روستايي را پديد مي آورد. هدف اين پژوهش، آسيب شناسي طرح هاي هادي روستايي در مديريت و دفع آب هاي سطحي است. اين پژوهش از لحاظ هدف، كاربردي و ازنظر ماهيت، كيفي است. در اين راستا به منظور ارائه تصويري روشن از آسيب هاي طرح هادي در دفع آب هاي سطحي از روش تئوري بنياني و نرم افزار مكس كيودا استفاده شده است. بر اساس يافته هاي اين پژوهش، آسيب هاي طرح هاي هادي روستايي در دفع آب هاي سطحي را مي توان در سه بعدِ تعريف (شرح خدمات)، مديريتي و اجرايي طبقه بندي كرد. با توجه به مصاحبه هاي صورت گرفته، آسيب هاي اجرايي طرح هاي هادي روستايي در دفع آب هاي سطحي، عمدتاً متأثر از آسيب هاي مديريتي و رويكردهاي (شرح خدمات)، عدم انجام مطالعات شبكه دفع آب هاي سطحي در حوضه آبخيز و عدم توجه به شيوه مديريتي در اجراي طرح هاي هادي روستايي و عدم توجه به تسهيل گري و به مشاركت طلبيدن مردم روستا هست. لذا جهت برطرف كردن آسيب هاي پيش رو، بازنگري رويكردها در شرح خدمات طرح هادي روستايي و اتخاذ شيوه مديريت مشاركتي در اين خصوص ضروري هست.