رسانه هاي ارتباطي نوين و تاثير آن بر فرايند بيداري اسلامي در انقلاب تونس

به موازات تحولات سياسي عراق و سوريه و از اواخر سال 2010 در جهان عرب و شمال آفريقا جريان هايي آغاز شده، كه برخي از آن ها به وقوع انقلاب در كشورهايي مانند تونس، مصر، يمن و ليبي منجر شد و در برخي ديگر مانند بحرين و عربستان و بنوعي يمن، هنوز ادامه دارد. صاحب نظران و تحليل گران در چگونگي شكل گيري اين تحولات همبسته و پي در پي، عواملي متعدد از جمله نقش رسانه هاي ارتباطي و مجازي نوين، حركت اين جوامع به سوي فرآيند جهاني شدن، شكاف هاي اجتماعي طبقاتي در كشورهاي عربي، استبداد و نئوپاتريمونياليسم حاكم برجهان عرب، آغاز روند دموكراسي خواهي مردم منطقه، خيزش موج بيداري اسلامي مردم ناراضي اين كشورها از به حاشيه رانده شدن دين و تضييع حقوق ديني آن ها توسط حاكميت و ناكارآمدي سيستم هاي سياسي مستقر را برشمرده اند. يكي از نقاط مشترك اين جنبش ها نقش رسانه هاي ارتباطي و الكترونيكي نوين يعني ماهواره و محيط هاي مجازي الكترونيكي، مانند شبكه هاي اجتماعي، پيامك هاي تلفني و... در شكل گيري آنهاست. در پرتو رسانه هاي نوين و شبكه هاي اجتماعي مجازي، ارتباطات افقي شكل مي گيرد و به گفته كاستلز ميان بخش هاي گوناگون جامعه به شكل افقي پيوند ايجاد مي شود. »قدرت جريان ها « بر »جريان قدرت « پيشي مي گيرد و شهروندان مي توانند با استفاده از شبكه هاي اجتماعي مجازي، انحصارهاي رسانه اي را از بين ببرند. اگرچه نمي توان اين رسانه هاي نوين را عامل اصلي انقلاب دانست امّا آنچه مسلم است رسانه ها را در فرآيند وقوع اين انقلاب ها از عوامل مهم و مؤثر برشمرده اند. رسانه هاي مجازي و شبكه هاي اجتماعي خود را به عنوان آلترناتيو قدرتمند براي ساير رسانه ها در رابطه سه گانه مخاطب، رسانه و جامعه مطرح كرده اند؛ قدرتي كه روز به روز در تزايد است. بررسي فرايند بيداري اسلامي در تونس و انقلاب رخ داده در اين كشور نشان مي دهد يك جوان معترض مصري و انقلابيون معترض توانستند با بهره گيري از شبكه هاي اجتماعي نوين در عرض كمتر از دوماه طومار حكومت 23 ساله بن علي را در هم بپيچند و مكتب خودسوزي فيس بوكي را بنا كنند. اين حركت با استفاده از شبكه هاي اجتماعي بازتوليد و منتشر شد و اين آغاز راه انقلاب هايي بود كه به نام هاي »ويكي انقلاب «، »انقلاب فيس بوكي «، »انقلاب توئيتري «، »انقلاب آنلاين «، »انقلاب رسانه اي « و »انقلاب لب تاب ها « ناميده شدند. تحقيق حاضر با هدف واكاوي نقش رسانه هاي ارتباطي نوين در انقلاب تونس و با بهره گيري از متدولوژي توصيفي - تحليلي و از طريق منابع كتابخانه اي، سعي دارد اين مهم را بررسي نمايد.