كهن‌الگوي قرباني در آيين‌هاي مهرپرستي و زرتشتي با محوريت قرباني‌شدن گاو

در اجراي كهن الگوي قرباني، عنصر قرباني با توجه به نوع فرهنگ، آيين، معيشت و... انتخاب مي شده است و در ايران، گاو به منزلۀ اسطوره اي كهن كه از آغاز داستان آفرينش در اساطير آييني حضور دارد، شاخص ترين چهره براي عمل قرباني است و در آيين مهرپرستي به مثابۀ يكي از مهم ترين مراسمات اجرا مي شده است تا با ريخته شدن خون گاو، زمين به حيات دوباره برسد و با خوردن گوشت آن، پيروان اين آيين به جاودانگي و ناميرايي رسند. پس از ظهور زرتشت به دلايلي مانندِ مقابله با نمادهاي مهرپرستي، ترويج يگانه پرستي، لزوم يكجانشيني و توسعه تمدن، با قرباني كردن گاو به شدت مقابله مي شود و حراست و حمايت از گاو مورد توجه خاص زرتشت قرار مي گيرد؛ اما با اين همه، حتي در آيين زرتشت نيز روايت‌هاي از قرباني كردن گاو گزارش شده است كه از لزوم اجراي اين عمل حكايت دارد و آن همانا كمك به باروري زمين و احياي چرخه حيات است؛ اما با اين همه، برخورد زرتشت با قرباني كردن گاو، اسطوره جاودانگي و مسئله حفظ زمين را وارد عرصه هاي تازه تري از معنا مي كند و مضامين اساطيري را با تعقل همراه مي سازد. اين جستار به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي و با توجه به نظريۀ يونگ، كهن الگوي قرباني گاو را در دو آيين مهرپرستي و زرتشتي بررسي و واكاوي كرده است.