عامه‌نگاري در چاپ سنگي مصور نوش‌آفرين گوهر تاج (با بررسي قديم‌ترين نسخۀ چاپ سنگي مصور نوش‌آفرين گوهر تاج، مورخ ۱۲۶۳ق)

قصه هاي عامه در دورۀ قاجار در ميان مردم محبوبيت و شيوع بيشتري يافت. ظهور چاپ سنگي در اين دوره به نشر و گسترش اين داستان ها كمك بسياري كرد. به ويژه چاپ هاي سنگي مصور كه داستان ها را با زبان تصوير و با جذابيت بيشتري براي مردم بيان مي كردند. داستان »نوش آفرين گوهرتاج «، داستان عامۀ منثوري از دورۀ قاجار در شرح عشق شاهزاده ابراهيم، فرزند پادشاه چين، براي رسيدن به معشوقش نوش آفرين گوهرتاج، دختر پادشاه دمشق است. نويسنده و زمان تأليف اين داستان عامه معلوم نيست. چاپ هاي سنگي متعدد نوش آفرين گوهرتاج، حاكي از مقبوليت و محبوبيت آن نزد عموم مردم است. با توجه به اهميت اين داستان نزد مردم، پژوهش حاضر يكي از مهم ترين چاپ هاي سنگي اين داستان، يعني نخستين چاپ سنگي مصور نوش آفرين گوهرتاج، مورخ ۱۲۶۳ق محفوظ در آكادمي ملي لينچي در رم را بررسي مي كند. نسخۀ مذكور به ۵۷ نگاره به قلم برجسته ترين تصويرگر كتب چاپ سنگي، يعني ميرزا عليقلي خويي، مزين است. در اين جستار، داستان عامۀ »نوش آفرين گوهرتاج « معرفي و اهميت چاپ هاي سنگي در ترويج اين داستان بررسي مي شود. بخش اصلي مقاله به تحليل نگاره هاي اين نسخه از منظر چهره پردازي و پيكره نگاري، تصويرگري موجودات موهوم و افسانه اي و ترسيم صحنه هاي رزم و بزم اختصاص دارد. حاصل پژوهش نشان مي دهد كه تصويرگر نسخه در تلاش بوده است تا نگاره ها را به شيوه اي مردم پسند و متناسب با نيازهاي عصر خود به تصوير درآورد.