بررسي تطبيقي پايگاه تكويني عبوديت در غزليات حافظ وانديشه افلاطون

Comparative Worship and its genetical position in the Hafez poems and Plato's thought

در ميان آثار ماندگار ملل مختلف، مباحث و موضوعاتي بيان شده كه اگر درون مايه هاي آن بررسي شود در تعامل و گفتگوي ميان آن ها به امكان هايي دست خواهيم يافت كه تطبيق آن ها را معقول مي نمايد. موضوع عبوديت و پايگاه تكويني آن نيز از موضوعاتي است كه در ديوان غزليات حافظ و آثار افلاطون از نظر دور نمانده است. موضوعي كه با توجه به سنخيت آن با فطرت و عهد الست به تعبير حافظ ( البته بر مبناي اعتقاد به قرآن) و با مشاهده ايده ها قبل از هبوط روح در جسم انسان به تعبير سقراط آثار افلاطون (البته بر مبناي تفكر فلسفي)، ريشه در نوع خلقت و سرشت آدمي دارد و با عشق نسبتي ديرينه دارد. بنابر اهميت اين دو اثر در ادبيات ايران و فلسفه و ادبيات غرب و نيز ضرورت تبيين موضوع مورد بحث كه جايگاه اساسي در رساندن انسان به سعادت ابدي دارد پژوهش حاضر سعي كرده تا با رويكرد تحليلي- تطبيقي به واكاوي اين دو اثر بپردازد. از نتايج تحقيق بر مي آيد كه شباهت ها و هم داستاني و هم زباني حافظ و سقراط آثار افلاطون با وجود فاصله طولاني بين زمان بودن آن ها، به اين بر مي گردد كه به زبان فطرت پاسخ سعادت طلبي فطري انسان را دادند و عشق را با سرشت انسان عجين و براي سير مراتب انسان تا قرب الهي جاودان ترسيم كردند.

There are so many matters and topics, among indelible literary works of different nations, that if their contents would be studied, we will get opportunities of their challenges and debates that make their study rational. Worship and its genetical position, also, is a topic that is ignored in Hafez poems and Plato works. This topic is referred to the topic of love and based on creation and Man’s nature considering the Human nature and Alast promise (the promise that was given to God by his creatures in the world before this world), in the Hafez words, and considering the ideas before The descent of the Spirit in the Flesh, in the Plato’s words. By the importance of these topics in Iran’s literature and Western philosophy and necessity of clarifying of concerned issue to bring man to eternal bliss, this research tries to study these two kinds of works in an analytical-comparative manner. Findings show that the similarity, synonymy, and same meaning, in spite of long time between them, show that they ask to Man’s nature by intrinsic seeking prosperity and they say that love is integrated to Huma’s spirit and help him to pass spiritual levels toward God till eternal Companionship to him.