تحليل روايت شناختي داستان طوطي و بازرگان مثنوي بر اساس نظريه زمان در روايت ژرار ژنت

Narrative analysis of the parrot and merchant story in Masnavi based on the theory of time in the narrative of Gerard Genet

يكي از روي كردهاي نويني كه از زبان شناسي گرفته شده، روايت شناسي است؛ اين علم به بررسي فنون و ساختار روايت ها پرداخته و از اين طريق در صدد يافتن دستور زبان روايت است. روايت و كاربرد آن در ادبيات فارسي سابقه ي چنداني ندارد. يكي از بزرگ ترين داستان پردازان ادب فارسي، مولاناست؛ وي در مثنوي براي رسيدن به اهداف خود و بيان مفاهيم والا از داستان گويي و روايت بهره جسته است. چيره دستي وي در به كارگيري اصول دقيق فنون داستان پردازي و اشراف او بر انواع شگردهاي داستان پردازي باعث شده كه مثنوي به عنوان يك اثر مشهور در جهان زنده و پايدار بماند. يكي از اين شگردها، چگونگي به كار گرفتن عنصر زمان در روايت است. يكي از محققاني كه در چند دهه ي اخير به چگونگي زمان بندي در روايت پرداخته، ژرار ژنت فرانسوي است. هدف از اين مطالعه، استفاده از نظريه ي زمان در روايت ژنت در قالب سه مبحث: نظم، تداوم و بسامد، براي تحليل روايت شناسي داستان طوطي و بازرگان در مثنوي است. روش اين مطالعه تحليلي- توصيفي با روي كرد روايت شناختي است؛ همچنين يافته هاي اين مطالعه نشان مي دهد نظريه ي ژرار ژنت الگوي مناسبي براي تحليل داستان هاي مثنوي به دست مي دهد. يكي ديگر از دستاوردهاي اين پژوهش، بهره مندي از روي كردهاي نوين نقد و تحليل ادبي و دانش هاي جديد از جمله روايت شناسي در برسي متون كلاسيك همچون مثنوي است.

One of the new approaches taken from linguistics is narratology; it examines the techniques and structure of narratives and thus seeks out the grammar of the narrative. Narration and its application in Persian literature has not much history. One of the greatest storytellers of Persian literature is Rumi; in Mathnawi he used storytelling and narration to achieve his goals and express high concepts. His versatility in applying the precise principles of storytelling techniques and his aristocracy to a variety of storytelling techniques has made Mathnawi a living and enduring world-renowned work. One of these is how to use the element of time in the narrative. One of the scholars who has been discussing the timing of the narrative in recent decades is Gerard French Genet. The purpose of this study is to use the theory of time in the narrative of Genet in three topics: order, continuity and frequency, to analyze the narrative-theological narrative of the parrot and merchant in Mathnawi. The method of this study is analytical-descriptive with narrative approach; also the findings of this study show that Gennett's theory of Genet provides a good model for analyzing Mathnawi stories. Another achievement of this research is the benefit of new approaches to literary criticism and analysis and new knowledge, including narration in the study of classical texts such as Mathnawi.