بررسي تأثير عوامل اقتصادي بر نرخ باروري در ايران: مطالعه پنل 1392-1345

زمينه و هدف: مرور مطالعات انجام شده در زمينه نرخ باروري در ايران نشان مي دهد كه نگرش عمومي بر اين است كه كاهش باروري در سال هاي اخير ناشي از فشارهاي اقتصادي بوده است. در اين مطالعه سعي شده با استفاده از رويكرد پنل با انجام مطالعه اي در طول زمان و با در نظر گرفتن دوره هاي مختلف در تغييرات جمعيتي، مهم ترين عوامل اقتصادي مؤثر بر نرخ باروري در ايران مورد بررسي جامع قرار گيرد. روش كار: اين مطالعه توصيفي_تحليلي گذشته نگر است. داده هاي مركب از نوع مقطعي و سري زماني در بازه زماني 1392-1345 براي كل استان هاي كشور از سالنامه هاي آماري مركز آمار ايران استخراج شد. نرخ باروري به عنوان متغير وابسته در مقابل شاخص هاي اقتصادي نرخ بيكاري، نرخ اشتغال زنان، هزينه هاي كل سالانه خانوار و سرانه توليد ناخالص داخلي مورد بررسي قرار گرفت. تخمين نهايي با نرم افزارهاي Eviews.7 و STATA.12 انجام شد. يافته ها: تأثير نرخ بيكاري، نرخ اشتغال زنان و هزينه هاي كل سالانه يك خانوار بر باروري منفي و تأثير سرانه توليد ناخالص داخلي بر باروري مثبت بود. از بين متغيرها، هزينه هاي كل سالانه يك خانوار كمترين تأثير و اشتغال زنان بيشترين تأثير را داشت. معني داري ضرايب در سطح اطمينان 95% بررسي شد. نتيجه گيري: برخلاف تصور عموم، شاخص هزينه هاي كل سالانه يك خانوار تأثير چشمگيري بر كاهش باروري نداشت حتي در نظر گرفتن سرانه توليد ناخالص داخلي به عنوان نمادي از وضعيت مالي خانوارهاي يك استان هم نشان داد كه تأثير شاخص هاي صرفآ اقتصادي در كنار ساير متغيرها، جدي و چشمگير نيست و متغيرهاي ديگري همچون اشتغال زنان يا بيكاري كه به نوعي از متغيرهاي اجتماعي و فرهنگي محسوب مي شوند، در بررسي باروري از اهميت بالاتري برخوردار هستند.