گيلانه، رقم جديد برنج با زمينه ژنتيكي ارقام بومي ايراني

Gilaneh, a New Rice Cultivar with Origin of Iranian Landrace Varieties

ارقام برنج محلي ايراني ضمن برخورداري از سازگاري وسيع در شرايط مختلف محيطي، بدليل ويژگي‌هاي كيفيت دانه و پخت مطلوب به عنوان يك منبع با ارزش در ايجاد جمعيت‌ها يا صلاحي به حساب مي‌آيند. نياز آبي كمتر و بالا بودن كيفيت پخت و بازارپسندي ارقام محلي از دلايل مهم كشت اين ارقام در مناطق شمالي و حتي ساير استان‌هامي ‌باشد. بنابراين دستيابي به ارقام مشابه ارقام محلي با دوره رشد و نياز آبي كمتر ودارا بودن كيفيت پخت مطلوب با عملكرد مناسب و مقاوم به خوابيدگي از اولويت‌هاي مهم تحقيقاتي به شمارمي‌آيد. در فرآيند معرفي رقم گيلانه، جمعيت‌هاي اصلاحي مختلف با انجام تلاقي‌هاي ساده و برگشتي با استفاده از ارقام محلي و دو رقم اصلاح ‌شده تشكيل و طي سال‌هاي 1385 الي 1389 خالص‌سازي لاين‌ها جهت دسترسي به لاين‌هاي پا كوتاه و زودرس مشابه ارقام محلي انجام شد. گزينش از هر جمعيت با استفاده از روش اصلاحي شجره‌اي صورت گرفت كه منجر به انتخاب 61 لاين اميد بخش شد. لاين‌هاي انتخابي به همراه سه لاين حاصل از تلاقي برگشتي طي سال‌هاي 1390 و 1391 از نظر خصوصياتي مانند عملكرد، ارتفاع بوته، زود رسي و صفات كيفي نظير ميزان آميلوز مورد بررسي قرار گرفتند. ازمجموع 64 لاين، تعداد 10 لاين اميد بخش انتخاب و به همراه دو رقم صالح و آبجي‌بوجي به عنوان شاهد طي سال‌هاي 1393-1392 در آزمايش سازگاري و پايداري با استفاده از روش GGEbiplot مورد بررسي قرار گرفتند كه منجر به گزينش لاين حاصل از تلاقي برگشتي بين دو رقم صالح و آبجي‌بوجي شد. لاين مذكور با عملكرد دانه 25/5 تن در هكتار، وزن صد دانه 2/55 گرم، تعداد دانه پر 127/5 عدد، ارتفاع بوته 107/5 سانتي‌متر، طول دوره رشد 112/5 روز و ميزان آميلوز 20/5 درصد ضمن برتري نسبت به والدين خود جزء ارقام زودرس و پاكوتاه محسوب شده و از كيفيت پخت مشابه ارقام محلي ايراني برخوردار مي‌باشد. رقم جديد در سال زراعي 1395 به نام گيلانه به جامعه كشاورزي معرفي شد.

The Iranian local rice cultivars with wide premium grain and cooking quality are considered as a valuable source in establishing breeding populations. Less water requirement, high cooking quality, marketability and consumer preferences of local rice varieties are the important priorities for cultivation this type of cultivars in the northern region and other provinces of Iran. Therefore, new rice cultivars similar to the local rice varieties with lower water requirement, desirable growth and cooking quality as well as better performance and resistant to lodging are the major research priorities. In this study, the different breeding populations were developed using simple and back crossing methods on local and improved rice cultivars. During the years 2006 to 2010, purification process were conducted to access some dwarf and early lines with back grand of local rice cultivars. Selections from each population were performed using the pedigree method that led to the selection of 61 promising lines. Selected lines and three lines derived from back crosses were studied in terms of characteristics such as grain yield, plant height, earliness and quality traits such as amylose content in 2011 and 2012. From total of 64 lines, 8 promising rice lines and two rice cultivars (Hashemi ad Saleh) as checks were selected and examined in adaptability and stability trials using GGE biplot method during 2013-2014. From this trial, a back cross line between two varieties Saleh and Abjiboji was selected. The grain yield, 100-grain weight and filled grains number of this new line were 5.25 t/ha, 2.55 g and 127.5, respectively. This new rice cultivar was dwarf (107.5 cm) and early (112.5 day) and its cooking quality was similar to that of Iranian local rice varieties. This new rice cultivar was released in the name of Gilaneh to farmerʼs community in 2016.