تاثير مداخله آموزشي بر قصد ترك مصرف قليان در بين دانشجويان پسر: كاربرد نظريه رفتار برنامه‌ريزي‌شده و رويكرد فرآيند رفتار بهداشتي

اهداف: قليان امروزه در بين جوانان محبوبيت زيادي پيدا كرده است. با توجه به افزايش شيوع مصرف قليان در بين دانشجويان، مطالعه حاضر با هدف تعيين تاثير مداخله آموزشي بر قصد ترك مصرف قليان در بين دانشجويان پسر با بهره‌گيري از نظريه رفتار برنامه‌ريزي‌شده و رويكرد فرآيند رفتار بهداشتي انجام شد.مواد و روش‌ها: اين مطالعه نيمه‌تجربي روي 150 دانشجوي پسر مصرف‌كننده قليان در دانشگاه آزاد اسلامي واحد سبزوار در سال 1396 انجام شد كه به‌صورت تصادفي ساده انتخاب و در دو گروه مداخله و كنترل (هر گروه 75 نفر) قرار گرفتند. ابزار گردآوري اطلاعات شامل پرسش‌نامه اطلاعات جمعيت‌شناختي و پرسش‌نامه محقق‌ساخته مبتني بر سازه‌هاي فاز انگيزشي رويكرد فرآيند رفتار بهداشتي و نظريه رفتار برنامه‌ريزي‌شده بود. مداخله طي 6 جلسه 45 دقيقه‌اي براي گروه مداخله برگزار شد. هر دو گروه، پرسش‌نامه‌ها را قبل و يك ماه پس از مداخله تكميل نمودند. داده‌ها در نرم‌افزار SPSS 23 و توسط آزمون‌هاي آماري تحليل شدند.يافته‌ها: بين دو گروه، قبل از مداخله از نظر ميانگين نمرات درك خطر، انتظارات پيامد، خودكارآمدي عمل، نگرش، هنجارهاي انتزاعي، كنترل رفتاري درك‌شده و قصد رفتاري نسبت به ترك مصرف قليان، تفاوت آماري معني‌داري وجود نداشت (P 0/05)، در حالي كه بعد از مداخله به‌جز سازه نگرش، اين تفاوت‌ها معني‌دار بود (P 0/05). همچنين پس از مداخله، قصد ترك مصرف قليان در دانشجويان گروه مداخله نسبت به گروه كنترل تفاوت معني‌داري داشت (0.004=p).نتيجه‌گيري: مداخله آموزشي طراحي‌شده براساس نظريه رفتار برنامه‌ريزي‌شده و مرحله انگيزشي رويكرد فرآيند رفتار بهداشتي در ايجاد قصد ترك مصرف قليان در ميان دانشجويان اثربخش است.