تحليل تفاوت‌هاي جنسيتي در الگو‌هاي گذران وقت سالمندان ايراني

اهداف الگوي گذران وقت بر سلامت و كيفيت زندگي سالمندان تأثير مي گذارد و اين الگوها متأثر از بافتار جامعه و متغير هاي اجتماعي جمعيتي مانند جنسيت است. از اين رو، هدف اين مطالعه بررسي تفاوت هاي جنسيتي در الگو هاي گذران وقت در ميان سالمندان ايراني است. مواد و روش ها در اين مطالعه از روش تحليل ثانويه داده هاي طرح ملي گذران وقت سال 1394 استفاده شد. نمونه بررسي شده شامل 4285 نفر سالمند 60 ساله و بيشتر در مناطق شهري ايران بود كه به شيوه نمونه گيري تصادفي چندمرحله اي طبقه بندي شده انتخاب شدند. داده ها با ابزار پرسش نامه گردآوري شده است. يافته ها در اين مطالعه حدود 52 درصد از افراد بررسي شده را مردان سالمند و 48 درصد را زنان سالمند تشكيل مي دادند. ميانگين سني نمونه بررسي شده براي مردان 7/8±69/2 و براي زنان 5/7±68/7 سال بود. 6/6 درصد مردان، 24/5 درصد زنان سالمند تنها زندگي مي كنند. همچنين 5.5 درصد مردان و 6.8 درصد زنان داراي ناتواني نياز به مراقب دارند. يافته ها نشان داد مردان سالمند به طور محسوسي زمان بيشتري را به فعاليت هاي دستمزدي اختصاص داده اند (2 ساعت در روز براي مردان در مقايسه با 6 دقيقه براي زنان). در مقابل، زنان سالمند بيشتر از مردان سالمند درگير فعاليت هاي غيردستمزدي نظير مراقبت و خدمات به اعضاي خانوار بوده اند(4/7 ساعت در روز براي زنان و 1/7 ساعت براي مردان). همچنين مردان سالمند به طور معناداري بيشتر از زنان سالمند در فعاليت هاي فراغتي فعال مشاركت داشتند (0/05≥P). زمان خواب زنان سالمند بيشتر از مردان بوده است و در مقابل زمان صرف شده براي خوردن و آشاميدن و همچنين رفتار هاي خودمراقبتي در مردان سالمند بيشتر از زنان سالمند بود. بر اساس نتايج تحليل چندمتغيره بخش زيادي از تفاوت هاي جنسيتي در گذران وقت ناشي از تفاوت در وضعيت اقتصادي اجتماعي مردان و زنان و الگو هاي سنتي نقش هاي جنسيتي است. نتيجه گيري تفاوت در الگو هاي گذران وقت مردان و زنان سالمند ناشي از عوامل اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي است. از اين رو نياز است سياست ها و برنامه هاي رفاهي با درنظرگرفتن اين عوامل در راستاي كاهش تفاوت هاي جنسيتي در دوران سالمندي طراحي و اجرا شود.