ارزيابي شاخص ‌هاي كيفيت زندگي شهري در بافت‌هاي قديم و جديد شهرتبريز (نمونه موردي: مرزداران و كوچه باغ)

Evaluating the indicators of urban life quality in old and new textures of Tabriz Case study: Koch- e Bagh and Marzdaran

كيفيت زندگي به عنوان مفهومي براي نشان دادن ميزان رضايت ­مندي فرد از زندگي و به عبارتي معياري براي تعيين رضايت و عدم رضايت افراد و گروه­ها، از ابعاد مختلف زندگي است. كيفيت زندگي شهري يكي از مهم­ترين حوزه ­هاي مطالعات شهري در كشورهاي مختلف است. بنابراين شهر به عنوان بستر زيست انسان شهرنشين، نيازمند تامين استانداردهايي است كه در يك نگاه مي­توان آن را استانداردهاي كيفيت زندگي ناميد. هدف اين پژوهش بررسي و ارزيابي شاخص­ هاي كيفيت زندگي شهري در دو بافت جديد و قديم شهر تبريز مي­باشد. روش تحليل از نوع توصيفي– تحليلي است. براي گردآوري اطلاعات از روش كتابخانه ­اي و پيمايشي با استفاده از پرسشنامه و براي ارزيابي كيفيت زندگي در منطقه استفاده گرديده است. جامعه آماري اين تحقيق كل خانوارهاي ساكن درمحلات جديد و قديم شهر تبريز مي­باشد كه با استفاده از روش نمونه ­گيري تصادفي ساده و بر اساس رابطه كوكران 386 خانوار از دو محله بافت جديد مرزدان و بافت قديم كوچه باغ شهر تبريز انتخاب شد. به منظور تحليل داده‌ها و آزمون فرضيات از روش­ هاي آماري آزمون T چند نمونه ­اي و تحليل عاملي و نرم‌افزار SPSS بهره گرفته شد. براي آزمون فرضيه­ هاي تحقيق از روش­ هاي رگرسيون خطي ساده، آزمون t مستقل و آزمون ضريب همبستگي اسپيرمن بهره جستيم. نتايج اين آزمون­ ها با توجه به ميانگين شاخص ­هاي اجتماعي، زيست محيطي، اقتصادي و كالبدي براي محلات بافت قديم به ترتيب برابر 79/2، 52/2، 55/2 و 61/2 و براي محلات بافت جديد به ترتيب برابر 73/2، 97/2، 75/2 و 90/2 است، نشان داد كه كيفيت مؤلفه­ هاي كالبدي (شامل فضاي سبز، مسكن و خدمات شهري) كمترين تاثير را در افزايش سطح كلي كيفيت زندگي در محلات بافت قديم شهر تبريز داراست. هم­چنين، از نظر شاخص­ هاي زيست محيطي (شامل بهداشت محيط)، اقتصادي (شامل اشتغال، درآمد و حمل و نقل) و كالبدي (شامل فضاي سبز، مسكن و خدمات شهري) بين محلات مورد مطالعه شهر تبريز تفاوت معناداري وجود دارد. علاوه بر آن، بين ميزان برخورداري از شاخص ­هاي (اجتماعي، اقتصادي، كالبدي و زيست محيطي) و ميزان كيفيت زندگي در بافت جديد و قديم شهر تبريز رابطه معناداري وجود دارد.

Life quality is a concept to indicate the satisfaction of one’s life. It is criteria to indicate the satisfaction and dissatisfaction of people and groups about various aspects of life. Quality of urban life is one of the most important areas of urban studies in different countries. Thus, city as the habitat of urban human is in need of providing standards that briefly can be called quality of life standards. The aim of this study was to evaluate indexes of urban life quality in both new and old textures of Tabriz. Therefore a descriptive analytic method was used. Data was collected through library and survey research by the use of a questionnaire. The statistical population in this study was all the households who are living in the old and new alleys of Tabriz that through random sampling method and based on Cochran's relationship, 386 households were selected from old and new texture alleys namely (Koch-e Bagh) and (Marzdaran) respectively. Statistical methods of multiple T-test, Factor analysis and SPSS software were used to analyze the data and test the hypotheses. To test the hypotheses simple linear regression, independent t-test and Spearman correlation coefficient were used. The results of these tests based on social, environmental, economic and skeletal indexes for old and new texture alleys indicated that, the quality of skeletal components (including green spaces, housing and utilities), has less impact on increasing the overall level of quality of life in old texture alley of Tabriz. Also, in terms of environmental indicators (including environmental health), economic (including employment, income and transportation) and skeletal (including green spaces, housing and utilities) there is a significant difference between the studied regions of Tabriz city. In addition, there is a significant relationship between the level of social, economic, physical and environmental indicators and the quality of life in the new and old textures of Tabriz city.