بررسي پتانسيل سيل خيزي حوزه هاي آبخيز و تعيين مناطق مولد سيل (مطالعه موردي: حوزه آبخيز نكا)

سيل از جمله خطر هاي طبيعي است كه فراواني وقوع آن در سال هاي اخير روند افزايشي داشته و خسارت هاي ناشي از آن همه ساله بخشي از كشور را تحت تأثير قرار داده است. اولويت بندي زير حوزه ها از نظر پتانسيل سيل خيزي تأثير مهمي در مديريت حوزه آبخيز دارد. هدف از اولويت بندي سيل خيزي در زيرحوزه ها، ارائه الگويي براي كنترل و كاهش خطرات سيل و ارزيابي نقش هريك از زيرحوزه ها در دبي اوج هيدروگراف سيلاب خروجي از حوزه مي باشد. در اين تحقيق، حوزه نكا به دليل وقوع سيل هاي متعدد، به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب و با تلفيق GIS و مدل هيدرولوژيكي HECHMS، بر اساس روش SCS سهم هركدام از زيرحوزه ها در سيل خروجي از كل حوزه تعيين شد. به اين منظور ابتدا هايتوگراف بارش طرح بازاي دوره بازگشت هاي مختلف محاسبه و بعد از واسنجي مدل HECHMS و تخمين مقدار بهينه پارامتر ها، هيدروگراف سيل خروجي از هريك از زيرحوزه هاي حوزه نكا و هم چنين هيدروگراف سيل خروجي از كل حوزه بازاي دوره بازگشت هاي مختلف توسط HECHMS شبيه سازي شد. براي اولويت بندي زيرحوزه ها، پس از حذف انفرادي زيرحوزه ها در محيط HECHMS، از دو شاخص سهم مشاركت هر زيرحوزه در سيل خروجي از حوزه و سهم مشاركت هر زيرحوزه در سيل خروجي از حوزه بازاي واحد سطح استفاده شد. به اين منظور از سيل با دوره بازگشت 100 ساله استفاده شد. نتايج نشان داد كه سهم زير حوزه ها در پتانسيل سيل خيزي كل حوزه تنها تحت تأثير مساحت آن ها نيست و عواملي چون موقعيت مكاني زير حوزه ها و روند يابي سيل در رودخانه اصلي نيز در رژيم سيلابي حوزه تأثير قابل توجهي دارند. هم چنين شاخص تعيين شدت سيل خيزي بازاي واحد سطح زيرحوزه ها، در اولويت بندي عمليات كنترل سيل بازاي هزينه و امكانات مي تواند از شاخص ديگر كارايي بيش تري داشته باشد. در نهايت مشاهده شد، زيرحوزه هايي كه در قسمت هاي مياني حوزه واقع شده اند، بيش ترين تأثير را در سيل خيزي حوزه دارند.