تحليل شدت و تداوم دوره‌هاي خشك و مرطوب بر اساس شاخص‌هاي مبتني بر بارش و تبخير- تعرق

تغييرات زماني دوره هاي خشك و مرطوب تحت تأثير تغييرات اقليمي است و بر دسترسي منابع آب و طرح هاي مديريتي تأثير خواهد گذاشت. در پژوهش حاضر، دوره هاي خشك و مرطوب در هفت ايستگاه سينوپتيك در غرب ايران (استان كردستان) تحليل شده است. تعداد ماه هاي متوالي با مقادير استاندارد بيش تر يا كم تر از مقدار صفر با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش و شاخص استاندارد شده بارش و تبخيرتعرق به عنوان شاخص هاي مهم پايش خشكسالي هواشناسي با استفاده از نرم افزار R تعيين شد. خصوصيات دوره هاي خشك و مرطوب با استفاده از شاخص هاي SPI و SPEI در مقياس سه ماهه محاسبه و طبقه بندي شدند. خصوصيات دوره هاي خشك و مرطوب شامل تعداد دوره هاي خشك و مرطوب، حداقل و حداكثر شدت خشكسالي، حداكثر و حداقل و ميانگين تداوم خشكسالي محاسبه شدند. بر اساس نتايج، شاخص SPEI متوسط شدت بيش تري را براي دوره هاي خشك و مرطوب در تمام ايستگاه هاي منطقه مورد مطالعه برآورد نموده است. بر اساس نتايج، مشخص شد كه شاخص هاي SPI و SPEI در تعيين دوره هاي طولاني خشك و مرطوب تفاوت معني داري ندارند. مقدار SPEI بالاترين تعداد تغيير بين وقوع دوره هاي خشك و مرطوب را برآورد مي كند كه با تغييرات فصلي درجه حرارت و تبخير و تعرق محاسباتي در ارتباط مي باشد. هم چنين ارتباط خوبي بين شاخص ها در شناسايي تعداد ماه هاي مرطوب وجود ندارد، درحالي كه بين تعداد ماه هاي خشك با استفاده از شاخص هاي مذكور ارتباط مثبت معني داري به دست آمد. نتايج نشان داد كه نتايج دو شاخص مذكور در تعيين شدت هاي خشك و مرطوب شديد (حدي) با توجه به ضريب همبستگي غيرمعني دار، در يك راستا نيستند، به طوري كه بر اساس شاخص SPEI تعداد ماه هايي با خشكسالي شديد در ايستگاه هاي سنندج و بانه، به ترتيب برابر 13 و 5 ماه بوده است. هم چنين در 4 مورد از ايستگاه ها شاخص SPEI حداقل 1 ماه را به عنوان خشكسالي خيلي شديد مشخص نموده است. همبستگي بالا بين شدت دوره هاي مرطوب با كاربرد SPI و SPEI به دست آمد. مقايسه شاخص SPEI با ديگر روش ها براي درك وقوع و تغييرپذيري وقايع خشك و مرطوب در مناطق اقليمي مختلف ضروري است.