بهينه سازي ضرايب مدلهاي نفوذ آب به خاك در زمين هاي مركز ترويج و توسعه تكنولوژي هراز

كمي نمودن و ارزيابي مدل هاي نفوذ آب به خاك در سامانه هاي حفاظت خاك، سامانه هاي آبياري، پژوهش هاي هيدرولوژي، سامانه هاي مديريت حوضه هاي آبخيز و آبخيزداري كاربرد دارد. هدف اين پژوهش بررسي كارايي مدل هاي مختلف آماري و تجربي در برآورد نفوذ آب به خاك در دو خاك شخم خورده و شخم نخورده در اراضي شاليزاري مركز ترويج و توسعه تكنولوژي هراز استان مازندران است. مقدار نفوذ با استفاده از استوانه هاي دوگانه اندازه گيري و با مدل هاي نفوذ كوستياكوف، كوستياكوفلوييز، فيليپ، هورتون و سازمان حفاظت خاك آمريكا (SCS) مقايسه گرديد. نتايج نشان داد سرعت نهايي نفوذ در خاك شخم نخورده 0/12 و در خاك شخم خورده 0/21 سانتي متر بر دقيقه بود. مقايسه مقدار نفوذ برآوردي از هر يك از مدل ها با مقادير واقعي نشان داد كه ميانگين شاخص خطاسنجي مجذور ميانگين مربعات خطاي نرمال (NRMSE) در خاك شخم خورده و شخم نخورده به ترتيب 21/53 و 6/45 درصد به دست آمد. انجام فرآيند بهينه سازي ضرايب مدل هاي نفوذ در محيط Solver Excel، سبب بهبود كار و كاهش مقادير شاخص فوق به ترتيب به 2/48 و 1/9 درصد شد. هم چنين برازش مدل هاي مختلف نفوذ پس از انجام فرآيند بهينه سازي ضرايب نشان داد در هر دو خاك شخم نخورده و شخم خورده مدل SCS برآوردهاي بهتري در مقايسه با ساير مدل ها داشتند. به طوري كه شكل كلي مدل SCS براي خاك شخم نخورده I=0.8459t^1.0417 +0.6985 و براي خاك شخم خورده I=0.891t^1.026 +0.6985 به دست آمد. در مجموع مي توان اظهار داشت برازش مدل هاي فيزيكي و تجربي اين مطالعه بر خاك هاي مناطق شاليزاري مازندران داراي دقت خوبي بود. از ديگر نتايج اين پژوهش مناسب تر بودن نتايج در خاك شخم نخورده براساس شاخص NRMSEبود. لذا مي توان چنين روشي را در اراضي شاليزاري، استفاده نمود.