تحليل عملكرد، كارايي وصول و چالش‌هاي اجرايي ماليات بر ارزش افزوده در ايران

گستردگي و مصرفي بودن پايه مالياتي، پايين بودن هزينه شناسايي و وصول و انتقال بار مالياتي به مصرف كننده نهايي در اقتصاد از ويژگي هاي ماليات بر ارزش افزوده است كه اجراي كامل آن باعث افزايش كارايي وصول ماليات بر ارزش افزوده مي شود. قانون ماليات بر ارزش افزوده با تمام مزيت هايي كه مي تواند در زمينه شفاف سازي فعاليت هاي اقتصادي، گسترش پايه مالياتي و تشويق سرمايه گذاري و توليد داشته باشد، با چالش هايي در حوزه اجرايي مواجه بوده است. بر اين اساس، در اين تحقيق به تحليل عملكرد، كارايي وصول و چالش هاي اجرايي قانون ماليات بر ارزش افزوده در دوره اجراي آزمايشي در ايران پرداخته مي شود. عملكرد درآمدي ماليات بر ارزش افزوده بيانگر اين است كه از اجراي آن تا پايان سال 1395، كل ارقام ماليات بر ارزش افزوده و عوارض برابر 167 هزار ميليارد تومان بوده است. پايه بالقوه ماليات بر ارزش افزوده نيز با استفاده از روش مكنزي (1991) و جدول داده ستانده، 404 هزار ميليارد تومان برآورد شده است. همچنين، نتايج بيانگر اين است كه نرخ استاندارد، معافيت ها، آستانه مالياتي، شيوه اجرا و قوانين مالياتي بر عملكرد و كارايي وصول ماليات بر ارزش افزوده اثرگذار بوده است. در نهايت، كارايي وصول ماليات بر ارزش افزوده به روش مصرف، با لحاظ كردن معافيت ها و تعديلات لازم در قانون ماليات بر ارزش افزوده 55 درصد محاسبه شده است.