فهم فرآيند سياست‌گذاري مالياتي در ايران: عوامل مؤثر بر دستورگذاري مالياتي در سطح ملي و بازيگران آن

فهم فرآيند سياست گذاري عمومي و درك واقعياتي كه طي اين فرآيند رخ مي دهد، مي تواند به يافتن آسيب ها و چالش هاي آن كمك كرده و منجر به ارائه راهكارهايي براي بهبود آن شود. مهمترين و حساس ترين مرحله از فرآيند سياست گذاري عمومي، مرحله ابتدايي آن يعني دستورگذاري است. اينكه كدام مسئله در ليستِ محدودِ دستوركارِ حكومت قرار گرفته و حكومت براي حل آن قصد اقدام داشته باشد، تعيين مي كند كه كدام افراد و گروه ها منتفع شوند. در سياست هاي مالياتي نيز، به علت حساسيت بيشتر نسبت به ساير سياست ها، اينكه چه مسئله اي مورد توجه سياست گذاران قرار گيرد، مي تواند محل نزاع و رقابت باشد. در حال حاضر تحقيقات در زمينه فرآيند دستورگذاري در ايران كم و ناكافي بوده و تحقيقات بيشتري نياز است تا درك بهتري از اين فرآيند حاصل آيد. در همين راستا، اين پژوهش با رويكرد كيفي و راهبرد نظريه داده بنياد كلاسيك، به دنبال شناسايي عوامل مؤثر بر فرآيند دستورگذاري مالياتي در ايران و بازيگران آن است. بدين منظور، در ابتدا داده هاي اصلي از مصاحبه با سياست گذاران مالياتي و افراد نزديك به آن ها حاصل شده و براي تكميل داده ها از داده هاي ثانويه استفاده شده است. سپس با روش هاي تحليلي نظريه داده بنياد كلاسيك، مفاهيم كه همان عوامل مؤثر بر فرآيند دستورگذاري هستند استخراج گرديد. اين عوامل در سه گروه، دسته بندي شدند: عوامل مربوط به مسئله، عوامل سياسي و عوامل مربوط به سياست پيشنهادي. يافته ها شامل 7 عامل و 11 زير عامل مربوط به مسئله، 4 عامل و 11 زير عامل سياسي، و 7 عامل و 12 زير عامل مربوط به سياست پيشنهادي هستند كه بر فرآيند دستورگذاري مالياتي تأثيرگذار هستند. در انتها موثرترين بازيگران اين فرآيند نيز معرفي شده اند.