بررسي تنوع درون كروموزومي و بين كروموزوم‌ هاي هميولوگ براي عملكرد و اجزاي آن با استفاده از دو سري لاين جايگزين گندم تحت شرايط تنش خشكي و نرمال

به منظور بررسي تنوع درون كروموزومي و بين كروموزوم هاي هميولوگ براي عملكرد و اجزاي آن در گندم، دو سري كامل لاين هاي جايگزين شده كروموزومي شامل سري كامل لاينهاي جايگزين كروموزومي گندم تايمستين درزمينهٔ ژنتيكي رقم چاينيز اسپرينگ و سري كامل لاين هاي جايگزين كروموزومي گندم رد اجيپشن درزمينهٔ ژنتيكي رقم چاينيز اسپرينگ به همراه والدينشان در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تكرار در دو شرايط معمول و تنش آبي در گلخانه مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه واريانس درون كروموزومي تمامي كروموزوم هاي 21 گانه و نيز گروه هاي هميولوگ 7 گانه تفاوت هاي معني داري به ترتيب در سطوح احتمال 5 و 1 درصد براي تمام صفات موردمطالعه در هر دو شرايط آزمايش داشتند كه دلالت بر وجود تنوع كافي در بين لاين هاي مورد ارزيابي دارد. همگني واريانس هاي درون كروموزومي در شرايط نرمال و تنش روندي غيريكسان داشتند. در شرايط بدون تنش رطوبتي، واريانس هاي درون 21 كروموزوم براي صفات عملكرد دانه در بوته و وزن هزار دانه در هر دو آزمون بارتلت و لون ناهمگن بوده ولي براي بقيه صفات، واريانس درون كروموزوم هاي 21 گانه از نظر آماري همگن بودند. در حاليكه در شرايط تنش، علاوه بر صفات عملكرد دانه در بوته و وزن هزار دانه واريانس درون كروموزوم ها براي صفات شاخص برداشت و تعداد دانه درسنبله نيز در هر دو آزمون بارتلت و لون ناهمگن بودند. مقايسه دو بدوي واريانس درون كروموزومي با استفاده از آزمون F براي واريانس هاي ناهمگن نشان دادكه كروموزوم B2 نقش بزرگتري در كنترل واريانس صفات عملكرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت داشته ولي نقش كروموزوم D5 در كنترل واريانس تعداد دانه در سنبله بيشتر بوده است. بررسي همگني واريانس ها با استفاده از آزمون هاي بارتلت و لون براي گروه هاي هميولوگ نيز نشان داد كه در شرايط بدون تنش، واريانس صفت وزن هزار دانه، و در شرايط تنش، واريانس صفات شاخص برداشت و عملكرد دانه در بوته ناهمگن بوده ولي ساير صفات واريانس همگني داشته اند. مقايسه دو بدوي واريانس درون گروه هاي هميولوگ با استفاده از آزمون F براي واريانس هاي ناهمگن نشان داد كه گروه هميولوگ 2 داراي بيشترين ميزان واريانس براي صفات عملكرد دانه، شاخص برداشت و وزن هزار دانه بوده است. بنابراين مي توان استنباط نمود كه كروموزوم هاي گروه هميولوگ 2 بيشترين نقش را در مسير تكاملي گندم نان از لحاظ تأثير بر اجزاي عملكرد داشته اند.