برآورد اثر ژن‌ ها و قدرت تركيب ‌پذيري صفات زراعي در بين تعدادي از واريته‌ هاي گندم نان تحت شرايط تنش خشكي

خشكي از عمده ترين خطرات براي توليد مطلوب گندم مي باشد، دست يابي به نتايج مطلوب در برنامه هاي اصلاحي نيازمند انتخاب آگاهانه والدين بر اساس قابليت تركيب پذيري عمومي و خصوصي مي باشد. به منظوربررسي خصوصيات ژنتيكي و قابليت تركيب پذيري عمومي و خصوصي و نحوه عمل ژن ها در شرايط تنش خشكي، در بين نه رقم گندم نان تلاقي هايي به صورت دايالل يك طرفه انجام شد. در پاييز 1392 بذور دورگ F2 به همراه نه والد آن ها در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه دانشگاه شهيد باهنر كرمان كشت گرديد. والدين و نتاج F2از لحاظ صفات زراعي طول ساقه، تعداد روز تا رسيدگي، طول سنبله، طول پدانكل، وزن هزار دانه، مساحت برگ پرچم و عملكرد دانه مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج دايالل با استفاده از روش دو مدل B گريفينگ و هيمن جينكز نشان داد كه اثر تركيب پذيري عمومي براي صفات وزن هزار دانه، طول ساقه، تعداد روز تا رسيدگي، طول پدانكل، در سطح آماري يك درصد و براي ساير صفات در سطح پنج درصد معني دار و تركيب پذيري خصوصي براي صفات طول ساقه ،وزن هزار دانه و عملكرد دانه در سطح آماري يك درصد و براي ساير صفات در سطح پنج درصد معني دار بود. براي اندازه‫گيري ميزان اثر افزايشي، نسبت ميانگين مربعات تركيب پذيري عمومي بر تركيب پذيري خصوصي در مورد كليه صفات به غير از صفت عملكرد دانه محاسبه و معني دار شد، در نتيجه براي عملكرد دانه بيشترين سهم واريانس ژنتيكي به واريانس غير افزايشي اختصاص دارد. ميزان وراثت پذيري عمومي براي صفات مورد مطالعه بين 55 تا 74 درصد و ميزان وراثت پذيري خصوصي بين 32 تا 61 درصد متغيير بود. با توجه به بررسي گرافيكي تجزيه هيمن جينكز مي توان نتيجه گرفت كه براي صفات طول ساقه، تعداد روز تا رسيدگي و عملكرد دانه رابطه فوق غالبيت و براي ساير صفات رابطه غالبيت نسبي بين آلل ها وجود دارد.