ارزيابي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ‌هاي منتخب هندوانه بذر آجيلي با استفاده از نشانگر مولكولي ريزماهواره و صفات مورفولوژيكي

هندوانه بذر آجيلي يكي از محصولات مهم درآمدزا در مناطق ديم كاري استان هاي سه گانه خراسان به شمار مي رود كه تاكنون مطالعات چنداني در مورد آن انجام نشده است. در اين پژوهش تنوع ژنتيكي بين پنج ژنوتيپ منتخب هندوانه بذر آجيلي به همراه يك رقم هندوانه تجاري (كريمستون سوييت) از طريق مطالعه صفات مورفولوژيكي و نيز با استفاده از 10 آغازگر ريز ماهواره (SSR) مورد ارزيابي قرار گرفت. 14 صفت مورفولوژيكي طي 45 روز از دوره رشدي گياه مورد ارزيابي و آناليزهاي آماري قرار گرفت. تجزيه به مؤلفه هاي اصلي براساس داده هاي مورفولوژيكي، ژنوتيپ ها را در سه گروه مجزا تفكيك كرد. ژنوتيپ هاي C1 و C14 در يك گروه، C8 و SW در گروه بعدي و C2 و C5 در گروه سوم قرار گرفتند. با تكثير DNA ژنومي بوسيله آغازگرها و الكتروفورز محصولات حاصل، در مجموع 76 آلل توليد شد كه از ميان آن ها، 42 آلل چند شكل بودند. ميانگين تعداد آلل هاي چند شكل به ازاي هر مكان ژني 6 بود كه در دامنه 8-2 قرار داشت. محتواي اطلاعات چند شكل (PIC) نيز بين 46/0 تا 85/0 متغير بود. آناليز خوشه اي براساس الگوريتم روش جفت گروه بدون وزن با ميانگين حسابي (UPGMA) و ضريب تشابه جاكارد براي داده هاي مولكولي، ژنوتيپ ها را در سه خوشه اصلي قرار داد. دو ژنوتيپ C2 و C5 هركدام در يك خوشه مجزا قرار گرفتند كه گوياي حداكثر تفاوت ژنتيكي آن ها با ساير ژنوتيپ ها است. در اين دندروگرام ژنوتيپ هاي C8 و C14 از لحاظ ژنتيكي نزديكي بالايي به هم داشتند. نمودار پراكنش ژنوتيپ ها براساس دو معيار تشابه جاكارد و ضريب همبستگي كوفنتيك نيز وجود تفاوت ژنتيكي قابل توجه بين ژنوتيپ هاي C2 و C5 را با ساير ژنوتيپ ها تأييد كرد. در مجموع داده هاي حاصل از اين آزمايش بيانگر وجود تنوع قابل ملاحظه ميان اين ژنوتيپ ها از هر دو جنبه مورفولوژيكي و مولكولي بود كه براي اهداف گزينش و به نژادي اين محصول مي تواند بسيار مهم باشد.