شناسايي صفات مؤثر بر عملكرد ژنوتيپ‌ هاي لوبيا با استفاده از روش‌ هاي آماري چند متغيره

به منظور بررسي صفات كمي و كيفي 138 ژنوتيپ لوبيا، آزمايشي با چهار شاهد (صدري، كوشا، KS21676 و KS21682) و به صورت آگمنت اجرا شد. مهم ترين صفات رويشي، زراعي و عملكرد و اجزاي عملكرد بررسي شد. بررسي پارامترهاي آماري شامل دامنه، كمترين، بيشترين، ميانگين، انحراف معيار و واريانس نشان داد كه صفت تعداد دانه در بوته بيشترين تغييرات فنوتيپي را داشت و پس از آن صفت ارتفاع بوته قرار گرفت. ژنوتيپ ها از نظر كليه مراحل رشدي، عملكرد و اجزاي عملكرد تفاوت هاي زيادي نشان دادند. نتايج تجزيه همبستگي نشان داد كه صفات تعداد روز تا ظهور سه برگچه اول، ارتفاع بوته و بازارپسندي دانه در سطح احتمال پنج درصد و تيپ بوته و تعداد دانه در غلاف در سطح احتمال يك درصد با عملكرد دانه همبستگي معني دار داشتند. در تجزيه رگرسيون گام به گام، بهترتيب صفات تيپ بوته، تعداد دانه در غلاف، دوره پرشدن دانه، تعداد روز از كاشت تا ظهور سه برگچه اول و بازارپسندي دانه وارد مدل شدند. با توجه به اثرات مستقيم موجود، مي توان صفات تعداد دانه در غلاف، دوره پرشدن دانه، تعداد روز تا ظهور سه برگچه اول و بازارپسندي دانه را جهت برنامه هاي اصلاحي پيشنهاد داد. به طور كلي، طبق نتايج تجزيه عليت مي توان عنوان كرد صفات تيپ بوته، تعداد دانه در غلاف و دوره پرشدن دانه مؤثرترين عوامل مستقيم تغييرات عملكرد دانه مي باشند. نتايج تجزيه به عامل ها به روش تجزيه به مؤلفه هاي اصلي، صفات را به هفت عامل اصلي تقسيم كرد كه بيش از 76 درصد تغييرات كل داده ها را توجيه كردند. با توجه به نتايج، مي توان از تنوع موجود در برنامه هاي اصلاحي لوبيا بهره برداري كرد و براي افزايش عملكرد از صفاتي مانند تعداد دانه در غلاف و دوره پرشدن دانه استفاده كرد.