ارزيابي لاين‌هاي خالص نوتركيب عدس تحت تنش خشكي

عدس با بيش از 28 درصد پروتئين، قيمت نسبي پايين و طعم مطلوب، نقش بسيار مهمي در رژيم غذايي انسان داشته و در مناطق خشك و نيمه خشكي مورد توجه مي باشد، بنابراين شناسايي ارقامي از آن كه متحمل به خشكي باشند، ضروي به نظر مي رسد. از اين رو، به منظور ارزيابي تأثير تنش خشكي در مرحله گلدهي بر 168 لاين اينبرد نوتركيب عدس حاصل از تلاقي رقم هندي L3685 (پر محصول، داراي عادت رشدي ايستاده و زودرس) به عنوان والد مادري و رقم ايراني قزوين (داراي عادت رشدي خوابيده و ديررس) به عنوان والد پدري، آزمايشي تحت دو شرايط معمول زراعي و تنش خشكي پايان دوره رشد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهركرد در سال زراعي 92-1391 به اجرا در آمد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس مركب داده ها، نشان داد كه بين لاين ها از نظر كليه صفات مورد مطالعه به غير از قطر دانه در سطح احتمال يك درصد اختلاف معني دار وجود دارد. اختلاف بين شرايط معمول زراعي و تنش خشكي و برهمكنش لاين (times\) تنش براي كليه صفات به جز روز تا گلدهي و قطر دانه معني دار شد. در محيط تنش نسبت به شرايط معمول زراعي، صفات وزن غلاف در بوته، عملكرد دانه و تعداد غلاف در بوته به ترتيب با كاهش 54، 3/45 و 25/42 درصدي نسبت به شرايط معمول زراعي، بيشترين تأثيرپذيري را نشان دادند. از نظر عملكرد دانه، عملكرد زيستي، روز تا رسيدگي و تعداد غلاف در بوته، لاين هاي 160، 125، 48، 129 و 103 به عنوان لاين هاي برتر شناسايي شدند. تجزيه همبستگي بيانگر رابطه مثبت و معني دار بين عملكرد دانه با عملكرد زيستي، تعداد غلاف در بوته و وزن غلاف در بوته و همچنين همبستگي منفي و معني دار با روز تا رسيدگي در هر دو شرايط بود. انجام رگرسيون گام به گام براي عملكرد دانه در هر دو محيط، اهميت و نقش تعيين كننده صفات عملكرد زيستي و روز تا رسيدگي را نشان داد. در كل بر مبناي نتايج اين آزمايش ضمن شناسايي اوليه لاين هاي پرمحصول در شرايط معمول زراعي و لاين هاي متحمل به تنش خشكي در جامعه مورد بررسي، بر اهميت ويژه صفات عملكرد بيولوژيكي، روز تا رسيدگي، تعداد و وزن غلاف در بوته در انتخاب به منظور افزايش عملكرد دانه در عدس تاكيد دارد.