مطالعه پايداري عملكرد در ارقام آفتابگردان با استفاده از روش AMMI

اثر متقابل ژنوتيپ در محيط براي به نژادگران از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و يكي از مسائل مهم و پيچيده در برنامه هاي به نژادي براي تهيه ژنوتيپ پر محصول و پايدار از لحاظ عملكرد و آزاد سازي ژنوتيپ هاي جديد محسوب مي شود. به منظور بررسي سازگاري و پايداري ارقام آفتابگردان به شرايط آب و هوايي مختلف، 12 رقم آفتابگردان در پنج منطقه آب و هوايي شامل اراك، بيرجند، شيراز، كاشمر و كرج در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار ارزيابي شدند. جهت بررسي اثر متقابل ژنوتيپ و محيط از مدل اثرات اصلي افزايشي و اثرات متقابل ضرب پذير (امي) استفاده شد. بر اساس نتايج تجزيه اثرات افزايشي جمع پذير (تجزيه واريانس) و اثرات متقابل ضرب پذير (تجزيه به مؤلفه هاي اصلي) اثر محيط و اثر متقابل ژنوتيپ در محيط به ترتيب در سطح احتمال يك و پنج درصد معني دار بود و دو مؤلفه اصلي اول اثر متقابل بيش از 84 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را توجيه نمودند. نمودار باي پلات اولين مؤلفه اصلي اثر متقابل و ميانگين عملكرد دانه براي ژنوتيپ ها و محيط ها نشان داد كه ژنوتيپ Progress با عملكردي بيش از ميانگين و كم ترين ميزان از نظر اولين مؤلفه اصلي اثر متقابل به عنوان ژنوتيپ پايدار و پر محصول شناخته شد. ژنوتيپ هاي Record و Gabur بعد از ژنوتيپ Progress به عنوان ژنوتيپ هاي پايدار و پر محصول شناخته شدند. نمودار باي پلات مربوط به دو مؤلفه اصلي اول اثر متقابل نشان داد كه ژنوتيپ هاي Progress، Master و Zargol در اراك و كرج، ژنوتيپ هاي Favorit، Record و Azargol در شيراز، Gabur و SHF81-90 در كاشمر و ژنوتيپ هاي Armaverski، Lakomka، Zaria و Sor در بيرجند داراي سازگاري خصوصي بودند. همچنين ژنوتيپ هاي Zaria، Lakomka، SHF81-90، Gabur و Zargol نيز نسبت به ساير ژنوتيپ ها از سازگاري عمومي بيشتري برخوردار بودند.