تأثير اتيل متان سولفونات (EMS) بر برخي ويژگي‌هاي بيوشيميايي و مقدار استويوزيد و رباديوزيدA در نمونه‌هاي باززايي شده از كالوس‌هاي گياه استويا (Stevia rebaudiana Bertoni)

به منظور بررسي اثرات ماده جهش زاي اتيل متان سولفونات (EMS) بر برخي خصوصيات بيوشيميايي در گياهان باززايي شده از كالوس در گياه استويا، دو آزمايش با سه تكرار اجرا گرديد. در آزمايش اول، كه به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي اجرا شد، ريزنمونه هاي برگي جهت تمايز زدايي و كالوس زايي به محيط كشت MSحاوي 1/0 ميلي گرم در ليتر تنظيم كننده رشدي تيديازرون منتقل شدند. توده هاي كالوسي با غلظت هاي مختلف EMS (1/0 درصد، 2/0 درصد و 5/0 درصد) در زمان هاي (30 دقيقه، 60 دقيقه و 120 دقيقه) تيماردهي و بر روي محيط كشت MS واكشت شدند. نتايج آزمايش اول نشان داد كه برخي از خصوصيات كالوس هاي باززايي شده تحت تأثير غلظت هاي مختلف اتيل متان سولفونات و زمان هاي متفاوت در معرض قرار گيري و اثرات متقابل اين دو فاكتور، قرار گرفتند. به طوري كه با افزايش غلظت و مدت زمان در معرض قرارگيري، ميزان و شاخص هاي باززايي توده هاي كالوسي به صورت مستقيمي كاهش يافت. در آزمايش دوم كه به صورت طرح كاملا تصادفي اجرا شد، هر گياه باززايي شده از كالوس هاي تحت تيمار اتيل متان سولفونات ، به عنوان يك رويداد جهش درنظر گرفته شده و جمعيت كلوني با سن مشابه از هر گياهچه منحصر به فرد تهيه و بعد از دو ماه، خصوصيات فيتوشيميايي و مقدارگليكوزيدهاي قندي (استويوزيد و رباديوزيد A) گياهان اندازه گيري شد. نتايج آناليز نشان داد كه عامل جهش زاي اتيل متان سولفونات اثر كاملاً معني داري بر صفات فيتوشيميايي و گليكوزيدهاي قندي استويوزيد و رباديوزيدA در سطح يك درصد داشت. در ميان موتانت هاي مطالعه شده موتانت هاي M6، M10، M11، M18 و M19 داراي صفات فيتوشيميايي مطلوب تري نسبت به ساير نمونه ها بودند، همچنين موتانت M8 بيشترين درصد تغييرات مقدار استويوزيد و رباديوزيد A را به ترتيب با 3/87 و 3/58 درصد افزايش نسبت به نمونه شاهد داشت.