گروه‌بندي ارقام افتراقي جديد زنگ‌هاي گندم بر اساس صفات آگرومورفولوژيك در شرايط اقليمي ايلام

به‌منظور بررسي تنوع ژنتيكي تعدادي از ارقام افتراقي زنگ گندم (زنگ زرد يا نواري (Puccinia striiformis)، زنگ ساقه يا سياه (P. graminis)، زنگ برگ يا قهوه‌اي (P. recondita) از نظر صفات فنولوژيكي، مورفولوژيكي و زراعي، 58 رقم افتراقي به همراه پنج رقم شاهد بومي (زردك، ياواروس، كريم، ريجاب و ساجي) با استفاده از روش آگمنت در سال زراعي 97-1396 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه ايلام مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات مورد بررسي شامل صفات فنولوژي (روز تا سبز شدن، روز تا ساقه‌دهي، روز تا بوتينگ، روز تا سنبله‌دهي، روز تا گرده‌افشاني، روز تا رسيدگي فيزيولوژيكي) و صفات مورفولوژيكي (ارتفاع بوته، طول پدانكل، تعداد گره در ساقه، تعداد پنجه بارور، تعداد پنجه كل، طول ريشك، تعداد سنبلچه‌ در سنبله، طول سنبله، وزن سنبله، وزن صد دانه، عملكرد بيولوژيكي، عملكرد دانه و شاخص برداشت) بود. دامنه تغييرات صفت زمان رسيدگي از 134 تا 188 روز متغير و به‌ترتيب براي ارقام افتراقي SR17 و SR13 مشاهده شد. دامنه تغييرات ارتفاع بوته بين 47.4 سانتي‌متر در رقم افتراقي YR8 تا 100.3 سانتي‌متر در رقم افتراقي LR12 متغير و ميانيگن ارتفاع بوته 74.2 سانتي‌متر حاصل گرديد. تجزيه خوشه‌اي به روش Ward، ارقام افتراقي زنگ زرد، زنگ ساقه و زنگ برگ مورد بررسي را به‌ترتيب در سه، سه و پنج گروه قرار داد. ارقام LR1، LR9، LR12 و LR13 به‌عنوان بهترين ارقام افتراقي زنگ برگ از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد شناسايي شدند. ارقام YR4 و YR11 كه جزء ارقام افتراقي زنگ زرد هستند عملكرد دانه و شاخص برداشت بالايي داشتند. ارقام SR1، SR13، SR6، SR14، SR7، SR8 و SR3 به‌عنوان ارقام افتراقي برتر زنگ ساقه شناخته شدند. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه اين ارقام اهميت زيادي در برنامه‌هاي گزينش و اصلاح براي دست‌يابي به عملكرد بالاتر دارند.