ارزيابي تحمل به خشكي اكوتيپ‌هاي آويشن دنايي (Thymus daenensis subsp. daenensis)

آويشن دنايي (Thymus daenensis subsp. daenensis) يكي از گياهان دارويي بومي ايران است كه به دليل اسانس بالا و تيمول زياد در اسانس، از اهميت بالايي برخوردار است. به منظور بررسي تأثير تنش خشكي بر برخي صفات زراعي و گروه‌بندي 12 اكوتيپ آويشن دنايي از مناطق مختلف ايران، آزمايشي در دو محيط تنش خشكي و بدون تنش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار در سال زراعي 97-1396 در دانشگاه پيام نور شهرستان ابركوه (استان يزد) انجام شد. 14 صفت مختلف زراعي در هر دو شرايط تنش اندازه‌گيري شدند. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه بين اكوتيپ‌ها از نظر كليه صفات مورد مطالعه اختلاف معني‌داري در سطح احتمال يك درصد وجود داشت. در محيط تنش صفات طول برگ، سطح تاج پوشش و وزن تر اندام هوايي به ترتيب با 41.4، 39.5 و 39.4 درصد نسبت به شرايط بدون تنش بيشترين كاهش را نشان دادند. بيشترين ضريب تغييرات ژنوتيپي در شرايط بدون تنش (40.31 درصد) و در شرايط تنش (44.33 درصد) به وزن تر اندام هوايي اختصاص داشت. بيشترين وراثت‌پذيري عمومي در صفات وزن خشك اندام هوايي (97.65 درصد)، تعداد روز تا اولين (99.1 درصد) و 50% گلدهي (99.65 درصد)، درصد اسانس (99.7 درصد) و تعداد ساقه در بوته (99.02 درصد) مشاهده شد. براين اساس صفات وزن تر و خشك اندام هوايي، تعداد روز تا اولين و 50% گلدهي صفات مرتبط با تحمل به خشكي بودند. تجزيه خوشه‌اي به روش وارد و با محاسبه فاصله اقليدسي، اكوتيپ‌هاي مورد مطالعه را در هر دو شرايط آزمايش در سه گروه قرار داد و اكوتيپ‌هاي متحمل به خشكي در شرايط تنش در گروه‌ دوم قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه مي‌توان از اكوتيپ‌هاي خرم‌آباد1، خرم‌آباد2، اراك1 و فريدونشهر كه تحمل بالاتري نسبت به خشكي نشان دادند براي به‌نژادي تحمل به خشكي در آويشن دنايي استفاده كرد.