ارزيابي واكنش لاين‌هاي خالص آفتابگردان روغني (Helianthus annuus L.) در شرايط كمبود فسفر

فسفر يكي از عناصر پرمصرف غذايي در گياهان است كه داراي نقش هاي متعدد ساختاري در سلول و عملكرد كاتاليتيك آنزيم‌هاي دخيل در متابوليسم است. با توجه به فراهمي كم فسفر در خاك‌هاي آهكي و تفاوت ژنوتيپ‌هاي گياهي در جذب فسفر خاك، شناسايي و مطالعه متفاوت ژنوتيپ هاي با كارايي زياد جذب فسفر در جهت كاهش مصرف كودهاي شيميايي ضروري است. بدين منظور، 76 لاين خالص آفتابگردان جمع آوري شده از نقاط مختلف جهان در دو شرايط بهينه و كمبود فسفر بر پايه طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه اروميه طي سال زراعي 1396 مورد بررسي قرار گرفتند. در شرايط بهينه فسفر، به خاك با ميزان فسفر پايين (mg/kg 7.24) به مقدار g/kg 0.4 سوپرفسفات تريپل اضافه شد. از نظر تمامي صفات مورد بررسي شامل ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن هزاردانه، عملكرد دانه و درصد فسفر بين لاين‌ها در سطح احتمال 1 درصد تفاوت آماري معني‌داري مشاهده شد. لاين‌هاي آفتابگردان روغني در هر دو شرايط بهينه و كمبود فسفر در چهار خوشه گروه‌بندي شدند. ولي توزيع لاين ها در خوشه‌هاي مشابه با توجه به شرايط محيطي بهينه و كمبود فسفر متفاوت بود. در نهايت بر اساس باي پلات حاصل از شاخص تحمل چند متغييره MFVD، تجزيه به مولفه‌هاي اصلي و نتايج تجزيه كلاستر، لاين‌هايي از قبيل 6، 72، 71، 19، 35 به عنوان لاين‌هاي مطلوب شناسايي شدند. اين لاين ها عملكرد و اجزاي عملكرد بالايي داشته و كاهش كمتري در شرايط كمبود فسفر نشان دادند كه مي‌توانند در معرفي ارقام هيبريد جديد مورد استفاده قرار گيرند.