بررسي تنوع ژنتيكي در لاين هاي M2 خرفه (Portulaca oleracea)حاصل از جهش زايي با دي متيل سولفات (DMS)

خرفه يكي از مهم‌ترين گياهان دارويي مورد استفاده در جهان است. به منظور بررسي تنوع ژنتيكي در لاين هاي نسل دوم (M2)، آزمايشي در قالب طرح آشيانه اي با دو تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شاهد در سال ۱۳۹۷ اجرا شد. تيمار آزمايشي شامل لاين هاي نسل دوم بودند كه با دي متيل سولفات در غلظت هاي صفر، 0.08، 0.1، 12 /0، 0.14 درصد تيمار گرديدند. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعي، قطر ساقه، وزن‌ تر ساقه، وزن خشك ساقه، نسب وزن خشك به وزن ‌تر ساقه، وزن‌ تر برگ، وزن خشك برگ، نسبت وزن خشك به وزن ‌تر برگ، وزن تر بوته، وزن خشك بوته، نسبت وزن خشك به وزن ‌تر بوته، طول برگ، عرض برگ، شكل برگ، تعداد كپسول در بوته ، محتواي كلروفيل، سطح برگ و هكتوليتر. در تجزيه واريانس چندگانه گرچه تفاوت بين غلظت هاي مختلف DMS در سطح احتمال ۱٪ معني دار بود ولي در تجزيه واريانس ساده اين تفاوت فقط براي صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعي، قطر ساقه، وزن تر ساقه، وزن خشك ساقه، وزن تر برگ، طول برگ و عرض برگ معني دار گرديد. در نتايج مقايسه ميانگين حداكثر قطر ساقه، وزن‌ تر ساقه، وزن خشك ساقه، تعداد كپسول در بوته، نسبت وزن خشك به وزن‌ تر برگ، وزن‌ تر بوته و شكل برگ در غلظت 0.1٪ بدست آمد. از 190 ضريب همبستگي ناقص، 28 ضريب معني دار بودند (15٪) در حالي كه اين مقدار در همبستگي پيرسون ۵۸٪ بود. در تجزيه عاملي 19 متغير مورد مطالعه به 6 عامل كاهش يافت كه اين 6 عامل 71.86 درصد از تغييرات داده‌ها را توجيه نمودند. در تجزيه عليت با تكرار داده،‌ اثر مستقيم وزن ‌تر ساقه بر وزن ‌تر بوته بيشتر از اثر غيرمستقيم بود درحالي‌كه اين روند بر روي وزن ‌تر برگ معكوس بود. در استفاده از ميانگين تكرارها، بيشترين اثر غيرمستقيم را وزن ‌تر برگ و نسبت وزن خشك به وزن‌ تر برگ از طريق وزن‌ تر ساقه بر وزن تر بوته داشتند.