مقابله اخلاقي ـ ديني با ناملايمات زندگي گامي به‌سوي مدل مقابله ايماني ـ تحولي

زندگي انسان در جهان مادي در عين خوشي‌ها و لذت‌ها همواره دستخوش رنج‌ها و سختي‌هايي است كه براي برون‌رفت از آن‌ها بايد با اتكاء به منابعي تقويت‌كننده به‌گونه‌اي مؤثر به مقابله با آن‌ها پرداخت. مقابله را مي‌توان فرايندي پيوسته در حال تغيير دانست كه با برطرف ساختن نيازهاي موقعيتي يا شخصي در حفظ يا تحول اين نظام‌هاي معناده از نقشي درخورتوجه برخوردار است. بر اين اساس، در مقابله ديني كه هر رويدادي در پرتو امر قدسي و ايمان به آن تفسير مي‌شود، فرد دين‌دار به انواعي از مقابله‌هاي شناختي، عاطفي و رفتاري متوسل مي‌شود و »سبكي از زندگي « را رقم مي‌زند كه از آن به »زندگي مؤمنانه « يا »حيات طيبه « تعبير مي‌شود. ايمان مؤمنان با ايجاد پايداري در قبال رويدادهاي تلخ، حلم در تعامل با ديگران و خويشتن‌داري در رويارويي با ناملايمات، پرده‌اي از زندگي دين‌دارانه را به نمايش مي‌گذارد. با اين تصوير از ايمان، مي‌توان جوهر »مقابله ايماني در اسلام « را پرورش »روحيه استقامت و سرسختي « يا به تعبير روان‌شناختي »سخت‌رويي « دانست. بدين ترتيب، سخت رويي مؤمنانه، مجموعه‌اي از ويژگي‌هاي شخصيتي و نيز رويكردهاي دين‌دارانه است كه به‌عنوان يك »منبع مقاومت « درپي ايمان و التزام به راهبردهاي ايماني در شخص حاصل مي‌شود. مقاله حاضر درصدد تبيين انواع مقابله اخلاق ديني و مدل مقابله ايماني ـ تحولي برگرفته از آموزه‌هاي اخلاقي قرآن است.